مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) چیست؟ بررسی ابعاد و اهمیت آن در دنیای کسب‌وکار

مسئولیت اجتماعی یعنی فراتر رفتن از بازی اعداد و سود، یعنی درک این واقعیت که کسب‌وکارها جزیره‌ای مستقل نیستند، بلکه عضوی از یک اکوسیستم زنده‌اند؛ اکوسیستمی که اگر به آن آسیب برسانند، دیر یا زود هزینه‌اش را می‌پردازند.

اینجا دیگر بحث “انتخاب” نیست، بلکه “بقا” مطرح است. شرکت‌هایی که مسئولیت اجتماعی را جدی می‌گیرند، فقط یک برند نمی‌سازند، بلکه اعتماد، اعتبار و پایداری را در DNA خود نهادینه می‌کنند. اما مسئولیت اجتماعی نباید به کارهای ویترینی و خیریه‌های نمایشی تقلیل یابد. این مفهوم، یک استراتژی هوشمندانه است که سه محور اساسی را در بر می‌گیرد:

• محیط زیست: کاهش ردپای زیست‌محیطی، از تولید تا مصرف
• اجتماع: ایجاد ارزش برای جامعه، نه فقط مشتری
• رهبری سازمان: شفافیت، اخلاق حرفه‌ای و احترام به حقوق ذینفعان

شرکتی که مسئولیت اجتماعی را نادیده بگیرد، در بلندمدت قربانی بی‌اعتمادی عمومی، فشارهای قانونی و رقبایی می‌شود که هوشمندانه در دل جامعه جای گرفته‌اند. در دنیایی که برندها دیگر فقط با محصولشان تعریف نمی‌شوند، بلکه با تأثیری که بر جهان می‌گذارند، یک انتخاب وجود دارد: یا بخشی از راه‌حل باش، یا در لیست مشکلات قرار بگیر.

مسئولیت اجتماعی چیست؟

مسئولیت اجتماعی معادل انگلیسی Corporate Social Responsibility (CSR) است که در لغت‌نامه‌ اینگونه تعریف می‌شود: مسئولیت اجتماعی به تعهد یک سازمان یا کسب‌وکار در قبال تأثیرات فعالیت‌های خود بر جامعه، محیط زیست و ذینفعان اشاره دارد. این مفهوم شامل اقداماتی فراتر از الزامات قانونی بوده و بر توسعه پایدار، اخلاق حرفه‌ای و ایجاد ارزش مشترک میان سازمان و جامعه تمرکز دارد.

به بیان شفاف تر، مسئولیت اجتماعی یعنی تعهد سازمان به ایجاد ارزش فراتر از سود مالی؛ یعنی اتخاذ تصمیماتی که همزمان منافع کسب‌وکار، جامعه و محیط زیست را تأمین کند. این رویکرد یک استراتژی هوشمندانه است که در تمامی ابعاد سازمان، از زنجیره تأمین تا فرهنگ سازمانی، نهادینه می‌شود. در آخر بدانید که CSR تنها یک اقدام خیرخواهانه نیست، بلکه یک مدل پایدار برای رشد، اعتبار و ماندگاریست.

مفهوم csr؟

اما مفهوم CSR چیست؟ CSR مخفف عبارت “Corporate Social Responsibility” به معنای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها است. این مفهوم به تعهد شرکت‌ها به رفتار اخلاقی و مشارکت در توسعه اقتصادی پایدار اشاره دارد. CSR شامل مسئولیت‌هایی است که شرکت‌ها در قبال جامعه، محیط زیست، کارکنان، مشتریان و سایر ذینفعان خود دارند.

برخی از حوزه‌های کلیدی CSR عبارتند از:

• اخلاقیات کسب و کار: شامل رعایت اصول اخلاقی و قانونی در تمامی فعالیت‌های تجاری.
• محیط زیست: کاهش اثرات منفی فعالیت‌های شرکت بر محیط زیست و تلاش برای حفظ منابع طبیعی.
• حقوق بشر و کارگران: احترام به حقوق بشر و بهبود شرایط کار برای کارکنان.
• جامعه: مشارکت در برنامه‌ها و پروژه‌های اجتماعی به منظور بهبود کیفیت زندگی جامعه.
• مسئولیت‌پذیری اقتصادی: تامین منافع اقتصادی برای تمامی ذینفعان و افزایش شفافیت مالی.

پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌تواند به بهبود اعتبار و تصویر عمومی شرکت، افزایش وفاداری مشتریان و جذب و نگهداری کارکنان کمک کند. هنگامی که به عملکرد کسب و کارهای سنتی نگاه می کنید، فهمیدن این نکته سخت نیست که تنها هدف یک کسب و کار افزایش منافع مالک کسب و کار بوده است. اما مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR) بر پایه مسئولیت اجتماعی شرکت است؛ این روندی است که در سال های اخیر پدید آمده است.

بر طبق CSR، وظیفه یک شرکت ارائه مواردی بیش از محصول و خدمات به جامعه است. که سود و اعتبار شگرفی نیز به همراه دارد.

چرا به عنوان یک مدیر باید به مسئولیت اجتماعی توجه کنم؟ (اهمیت CSR)

علاوه بر تمرکز بر تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد نشان می دهد که در بحران مالی ۲۰۰۸-۲۰۰۹، شرکت های با سرمایه اجتماعی بالاتر بازده سهامشان ۴ تا ۷ درصد بیشتر از سازمان های با سرمایه اجتماعی پایین بوده است. در این تحقیق سرمایه اجتماعی با استفاده از شدت مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) اندازه گیری شد.

این شرکت ها همچنین سودآوری، رشد و فروش بالاتری برای هر یک از کارکنان نسبت به شرکت های با مسئولیت اجتماعی پایین تر داشته و موفق به گرفتن وام های بیشتری نیز شده اند . این شواهد نشان می دهد که نتیجه ی اعتماد فی مابین بین شرکت و سهامداران آن، که از طریق سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی ایجاد شده، زمانی که سطح کلی اعتماد به شرکت ها و بازارها دچار یک شوک منفی می شود، خود را نشان خواهد داد.

در این تحقیق همچنین مکانیسم هایی بررسی شدند که از طریق آن سطوح  مسئولیت اجتماعی بالاتر می توانند در طول بحران بازده بیش از معمول ایجاد کنند. شرکت هایی با مسئولیت اجتماعی بالا، سودآوری، حاشیه سود، رشد فروش و بهره وری کارکنان بالاتری نسبت به شرکت های با CSR پایین تر دارند.

به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان می دهد که ایجاد سرمایه اجتماعی شرکت می تواند به عنوان یک سیاست بیمه ای دیده شود که هنگامی که سرمایه گذاران و اقتصاد کلی با بحران شدید اعتماد مواجه می شوند، تاثیر مثبت خود را نمایش می دهد. سرمایه اجتماعی، علاوه بر سرمایه مالی، می تواند یک عامل مهم در عملکرد شرکت باشد و شرایطی را مشخص کند که مسئولیت اجتماعی می تواند برای ارزش شرکت سودمند باشد.

در تحقیق دیگری اثرات مسئولیت اجتماعی شرکت ها بر وفاداری مشتریان به برند از طریق شناسایی نام تجاری در صنعت کافی شاپ بررسی شد. این محققان همچنین بررسی کرده اند که چگونه مشارکت مشتری در فعالیت های مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت ها، وفاداری به نام تجاری را تقویت می کند.

جامعه آماری این تحقیق متشکل از ۲۳۷ مشتری واقعی یک کافی شاپ معتبر و بزرگ بود. نتایج نشان داد که مسئولیت اجتماعی شرکت ها شناسایی  برند شخصی و اجتماعی را تقویت می کند که به نوبه خود باعث افزایش وفاداری مشتریان می شود. نتایج همچنین نشان می دهد که شناسایی شخصی نسبت به شناسایی اجتماعی تأثیر بیشتری بر وفاداری به برند دارد.

تأثیر بیشتر بر شناسایی شخصی در مقابل اجتماعی زمانی رخ می دهد که مشتریان در فعالیت های مسئولیت اجتماعی سازمان شرکت کنند. این مطالعه درک از ارتباط بین مسئولیت اجتماعی و وفاداری از طریق شناسایی شخصی و اجتماعی را گسترده تر می کند.

علاوه برمسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) به عنوان یکی از اصول کلیدی در دنیای کسب و کار مدرن، نقشی حیاتی در شکل‌دهی به موفقیت و پایداری شرکت‌ها ایفا می‌کند. بیایید به تفکیک نیز به بررسی اهمیت CSR بپردازیم:

1- مسئولیت اجتماعی، اعتبار می‌آورد!

تصور کنید شرکت شما یک کشتی بزرگ است که در دریای بی‌پایان رقابت در حال حرکت است. در این دریا، آب‌ها همیشه آرام نیستند و طوفان‌های اقتصادی و اجتماعی می‌توانند هر لحظه ظاهر شوند. یکی از راه‌های بقا و پیشرفت در این دریا، داشتن یک نقشه راه شفاف و معتبر است.

CSR همان نقشه راه است که کشتی شما را از خطرات دور نگه می‌دارد و به سمت ساحل اطمینان هدایت می‌کند.

زمانی که شرکت شما به مسئولیت‌های اجتماعی و محیط زیستی خود عمل می‌کند، مردم به شما اعتماد می‌کنند. این اعتماد باعث می‌شود که مشتریان شما به برند شما وفادار بمانند و سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری به شما سرمایه‌گذاری کنند. در نتیجه، شرکت شما نه تنها در برابر طوفان‌ها مقاوم‌تر می‌شود، بلکه در آب‌های آرام نیز با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند.

2- جذب و نگهداری مشتریان

باور داشته باشید که مشتریان به دنبال چیزی فراتر از محصول یا خدمات با کیفیت هستند. آن‌ها به دنبال ارزش‌ها و اعتقادات مشترک با شرکت‌ها هستند. فرض کنید شما صاحب یک فروشگاه کوچک هستید.

اگر مشتریان ببینند که شما بخشی از درآمد خود را برای حمایت از مدارس محلی یا برنامه‌های محیط زیستی صرف می‌کنید، آن‌ها احساس می‌کنند که با خرید از شما، به نوعی در این اقدامات خیرخواهانه مشارکت دارند. این احساس مشارکت باعث می‌شود که آن‌ها بارها و بارها به فروشگاه شما بازگردند و حتی شما را به دوستان و خانواده خود معرفی کنند.

3- جذب و حفظ کارکنان با انگیزه

تصور کنید شما مدیر یک شرکت بزرگ هستید. روزانه صدها رزومه دریافت می‌کنید، اما به دنبال افرادی هستید که علاوه بر مهارت‌های فنی، با ارزش‌های شرکت شما همخوانی داشته باشند. یک برنامه جامع CSR می‌تواند به شما در جذب این افراد کمک کند.

کارکنانی که به ارزش‌های اجتماعی و محیط زیستی اهمیت می‌دهند، با انگیزه بیشتری برای شما کار خواهند کرد و احساس می‌کنند که بخشی از یک مأموریت بزرگ‌تر هستند. این احساس تعلق و مشارکت می‌تواند به افزایش بهره‌وری و کاهش نرخ ترک کارمندان منجر شود.

4- کاهش ریسک‌ها و هزینه‌ها

در دنیای کسب و کار، همیشه باید به فکر پیشگیری از مشکلات باشید. CSR یا مسئولیت اجتماعی به شما کمک می‌کند تا از پیش با مشکلات اجتماعی و محیط زیستی مقابله کنید. فرض کنید شرکت شما در صنعت تولید مواد شیمیایی فعالیت می‌کند. با پیاده‌سازی فرآیندهای پایدار و دوستدار محیط زیست، می‌توانید از جریمه‌های سنگین قانونی و هزینه‌های پاکسازی محیطی جلوگیری کنید.

این اقدامات نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهند، بلکه ریسک‌های مرتبط با شهرت و اعتبار شرکت را نیز به حداقل می‌رسانند.

5- افزایش نوآوری و بهره‌وری با مسئولیت اجتماعی

یکی از بزرگترین داستان‌های موفقیت در دنیای کسب و کار، داستان شرکت‌هایی است که از چالش‌ها و مشکلات به عنوان فرصتی برای نوآوری استفاده کرده‌اند. داشتن یک برنامه با محوریت مسئولیت اجتماعی، می‌تواند به شما در شناسایی این فرصت‌ها کمک کند. فرض کنید شما مدیر یک شرکت تولیدی هستید و تصمیم می‌گیرید که مصرف انرژی خود را کاهش دهید.

این تصمیم می‌تواند شما را به سمت استفاده از فناوری‌های جدید و بهبود فرآیندهای تولید هدایت کند. نتیجه این اقدامات، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید است که در انتها به سودآوری بیشتر شرکت منجر می‌شود.

6- تأثیر مثبت بر جامعه و محیط زیست

در دنیای مدرن، شرکت‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی به جامعه و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کنند. CSR به شما این امکان را می‌دهد که تأثیرات مثبتی بر جامعه خود بگذارید. تصور کنید شرکت شما در یک منطقه محروم قرار دارد. با سرمایه‌گذاری در برنامه‌های آموزشی و بهداشتی محلی، شما می‌توانید کیفیت زندگی مردم منطقه را بهبود بخشید.

این اقدامات نه تنها به نفع جامعه است، بلکه باعث ایجاد ارتباطات مثبت و پایدار با جامعه محلی می‌شود که در بلندمدت به نفع کسب و کار شما خواهد بود.

7- رقابت‌پذیری بیشتر

مدیران عزیز، رقابت تنها به ارائه محصول یا خدمات بهتر محدود نمی‌شود. شرکت‌هایی که به مسئولیت‌های اجتماعی و محیط زیستی خود عمل می‌کنند، از مزیت رقابتی برخوردار هستند. این شرکت‌ها توانایی جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان فعلی را دارند، زیرا مشتریان به دنبال شرکت‌هایی هستند که ارزش‌های مشترکی با آن‌ها دارند. با پیاده‌سازی CSR، شما می‌توانید در بازار رقابتی خود متمایز شوید و جایگاه خود را تقویت کنید.

مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها نه تنها به بهبود عملکرد مالی و اعتبار شرکت کمک می‌کند، بلکه تأثیرات مثبت گسترده‌ای بر جامعه و محیط زیست دارد. با در نظر گرفتن و اجرای این اصول، شرکت شما می‌تواند به یک نیروی مثبت در دنیای کسب و کار تبدیل شود.

انواع مسئولیت اجتماعی

مقیاسی که یک کسب و کار بر طبق آن در فعالیت های CSR شرکت می کند از سایر کسب و کارها متفاوت است. اساساً، فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت ها ( CSR ) به چهار حوزه مسئولیت مختلف تقسیم می شود و این تفاوت مشخص می کند که در چه سطحی یک کسب و کار می تواند فعالیت های CSR انجام دهد.

ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) بسیار گسترده است و شامل مجموعه‌ای از اقدامات و ابتکارات مختلف در حوزه‌های گوناگون می‌شود. به طور کلی، CSR می‌تواند به چهار دسته اصلی تقسیم شود:

1- مسئولیت‌های اقتصادی

این بُعد مربوط به تعهد شرکت به تولید و ارائه محصولات و خدمات با کیفیت بالا و ایجاد ارزش اقتصادی برای سهامداران و ذینفعان است.  این مسئولیت حول محور انجام تعهدات مالی کسب و کار مانند پرداخت دستمزدها، مالیات ها است.

مسئولیت‌های اقتصادی شامل:

• سودآوری و پایداری مالی: کسب و کارها باید به دنبال سودآوری و رشد مالی پایدار باشند.
• افزایش بهره‌وری و کارآیی: بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌ها برای افزایش بهره‌وری.

2- مسئولیت‌های قانونی

شرکت هایی که از این رویکرد تبعیت می کنند تضمین می کنند که عملیات خود را با حفظ محدودیت های قانونی انجام می دهند. آنها قوانین شرکت را به هیچ قیمتی زیر پا نمی گذارند و برای به دست آوردن این سطح از مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR)، یک کسب و کار باید ابتدا مسئولیت های اقتصادی خود را انجام دهند.

این بُعد شامل تعهد به رعایت قوانین و مقررات محلی، ملی و بین‌المللی است. مسئولیت‌های قانونی شامل:

• رعایت قوانین کار و حقوق بشر: تضمین شرایط کاری مناسب و عادلانه برای کارکنان.
• رعایت مقررات زیست محیطی: کاهش آلودگی‌ها و حفظ منابع طبیعی.

3- مسئولیت‌های اخلاقی

این بُعد مربوط به تعهد شرکت به انجام فعالیت‌ها به صورت اخلاقی و بر اساس اصول اخلاقی و ارزش‌های جامعه است. این مرحله یک مرحله جلوتر از وظایف قانونیست. در این سطح، جنبه اخلاقی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

این مسئولیت ها شامل پرداخت درآمد بیشتر به کارمندان از طریق پاداش های بالاتر، فراهم کردن فرصت برای بیکاران، اجتناب از کارکردن با شرکت های دارای سابقه و شهرت منفی و … است. .مسئولیت‌های اخلاقی شامل:

• رفتار منصفانه و عادلانه: رفتار منصفانه با کارکنان، مشتریان، تامین‌کنندگان و سایر ذینفعان.
• شفافیت و صداقت: ارائه اطلاعات به صورت شفاف و صادقانه.

4- مسئولیت‌های اجتماعی

این مسئولیت بالاترین سطحی است که یک شرکت می تواند در جنبه های مسئولیت اجتماعی شرکت ها ( CSR ) به دست آورد. این سطح زمانی به دست می آید که یک شرکت سودهای خوبی داشته باشد، به قوانین احترام بگذارد و مسئولیت های اخلاقی خود را بشناسد.

در این فاز، سازمان ها از حوزه خود بیرون رفته و بر روی کارهای عام المنفعه مانند خیریه، سرمایه گذاری می کند. فعالیت ها در این سطح شامل ایجاد یک مرکز آموزش، ارائه امکانات پزشکی به عموم مردم، درختکاری و … است.

در واقع این بُعد شامل تعهد شرکت به کمک به جامعه و مشارکت در فعالیت‌های خیریه و بشردوستانه است. مسئولیت‌های بشردوستانه شامل:

• مشارکت در برنامه‌های اجتماعی: حمایت مالی و غیرمالی از برنامه‌های آموزشی، بهداشتی و فرهنگی.
• کمک‌های خیریه: اهدا به موسسات خیریه و برنامه‌های اجتماعی.

به‌صورت تئوری، انجام دادن فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR) به نظر بسیار آسان می‌آید؛ اما در عمل واقعیت این نیست! شرکت ها باید عوامل بسیار زیادی را برای طراحی رویدادهای مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR) در نظر بگیرند. مسئولیت اجتماعی شرکت ها (CSR) را وارد کسب و کار خود کنید و به جامعه نشان دهید که واقعاً به فکر آنها هستید.

اهداف مسئولیت اجتماعی چیست؟

دیگر دوران “فقط سود مهم است” تمام شده! هر کسب‌وکاری که می‌خواهد در زمین بازی باقی بماند، باید نقش خود را در جامعه بپذیرد. مسئولیت اجتماعی یک ژست تبلیغاتی نیست؛ یک استراتژی هوشمندانه برای همزیستی پایدار میان شرکت‌ها، مشتریان و جامعه است. مسئولیت اجتماعی یک هزینه‌ی اضافی نیست، بلکه سرمایه‌گذاری بلندمدت برای بقای هوشمندانه در بازار است. شرکت‌هایی که به این اصل پایبندند، نه‌تنها رشد می‌کنند، بلکه مسیر آینده‌ی صنعت خود را تضمین می‌کنند. اما چرا مسئولیت اجتماعی؟ نکند این یک نمایش مافیایی باشد؟ اصلا چه هدفی پشت آن است؟

• ساخت برند قدرتمند: یک شرکت می‌تواند میلیون‌ها تومان برای تبلیغات خرج کند، اما هیچ چیز به‌اندازه‌ی یک تعهد واقعی به جامعه، برند را در ذهن‌ها ماندگار نمی‌کند. مشتریان امروزی شرکت‌هایی را می‌خواهند که فراتر از فروش، به ارزش‌آفرینی فکر کنند.
• افزایش اعتماد و وفاداری: مسئولیت اجتماعی یعنی بازی شفاف و اخلاق‌مدار. وقتی یک برند در کنار مشتریان و جامعه می‌ایستد، آنها هم در بزنگاه‌های بازار، به آن برند اعتماد می‌کنند و حاضرند حتی در شرایط برابر، از آن خرید کنند.
• مدیریت بحران و ریسک‌های آینده: کسب‌وکارهایی که مسئولیت اجتماعی را جدی می‌گیرند، بهتر از بقیه می‌توانند بحران‌ها را مدیریت کنند. چرا؟ چون پیش از وقوع مشکلات، جایگاه خود را در جامعه تثبیت کرده‌اند. اعتماد عمومی، بهترین سپر در برابر بحران‌هاست.
• جذب و نگهداشت استعدادهای برتر: نیروی انسانی امروز فقط به حقوق پایان ماه فکر نمی‌کند. آنها دنبال سازمان‌هایی هستند که مأموریت و ارزش داشته باشند. یک کسب‌وکار مسئول، بهترین نیروهای بازار را جذب می‌کند و آن‌ها را برای مدت طولانی نگه می‌دارد.
• خلق مزیت رقابتی پایدار: در دنیایی که رقابت بر سر قیمت و کیفیت به اوج رسیده، مسئولیت اجتماعی یک عامل تمایز قدرتمند است. مشتریان ترجیح می‌دهند از برندی خرید کنند که فقط فروشنده نیست، بلکه یک بازیگر مثبت در جامعه است.
• هم‌افزایی با محیط زیست و جامعه: هیچ کسب‌وکاری در خلأ کار نمی‌کند. زنجیره‌ی تأمین، محیط زیست، کارکنان و حتی سیاست‌های دولتی، همگی روی عملکرد مالی تأثیر دارند. شرکت‌هایی که این ارتباط را درک می‌کنند، بهتر می‌توانند تعاملات برد-برد ایجاد کنند.

هفت اصل مسئولیت اجتماعی

در دنیای پیچیده و سریع‌الانتقال تجارت، مسئولیت اجتماعی، نه تنها برای کسب‌وکارهایی که در جستجوی موفقیت پایدارند، بلکه برای هر سازمانی که می‌خواهد در افق بلندمدت بایستد و اثری ماندگار از خود به‌جا بگذارد. اما این مسئولیت فقط در قالب شعارهای زیبا یا نمایش‌های مقطعی قرار نمی‌گیرد؛ این یک تعهد واقعی است که باید با اصولی مشخص و عمیق همراه باشد. مسئولیت اجتماعی نه یک روند تبلیغاتی است و نه یک انتخاب سطحی. این یک تعهد عمیق است که در آن هیچ‌چیز نباید به راحتی فدای سود کوتاه‌مدت یا نمایش‌های سطحی شود.

سازمان‌هایی که با این اصول همراه شوند، نه تنها موفقیت‌های مالی بلکه احترام و اعتماد عمومی را نیز به دست می‌آورند. این سازمان‌ها، با درک عمیق مسئولیت خود، پایه‌گذار دنیایی بهتر خواهند شد. حالا بگذارید به بررسی هفت اصل بنیادین مسئولیت اجتماعی بپردازیم، اصولی که جاده را برای کسب‌وکارهایی هموار می‌کنند که می‌خواهند علاوه بر سود، برای جامعه و جهان هم ارزش آفرینی کنند.

1- پاسخگویی، نه بی‌مسئولیتی

در هر لحظه، هر سازمان باید آماده باشد تا اثرات تصمیمات و فعالیت‌های خود را تحلیل کند و در برابر آن‌ها پاسخگو باشد. این یعنی به هیچ بهانه‌ای نباید از مسئولیت شانه خالی کرد. فرار از واقعیت‌ها، به معنای عدم تعهد است. سازمان‌ها باید تمام جنبه‌های تأثیرگذاری خود، از محیط زیست گرفته تا شرایط کارگران و حقوق مشتریان را مورد ارزیابی دقیق قرار دهند و به جای توجیه، اصلاح کنند.

2- شفافیت، نه پنهانکاری

هیچ چیزی در این دنیای پر از اطلاعات پوشیده نمی‌ماند. بنابراین، شفافیت به معنای روشن کردن مسیر و توضیح دادن علل و اهداف است. سازمان‌ها باید دقیقا مشخص کنند که چه می‌کنند، چرا این کار را می‌کنند و چه نتایجی در پی خواهد داشت. این شفافیت، نه فقط برای ایجاد اعتماد در جامعه، بلکه برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم و تصادف‌های غیرمنتظره در آینده لازم است. پنهانکاری ممکن است امروز کوتاه‌مدت سود ببرد، ولی در بلندمدت همه چیز را از دست می‌دهد.

3- اخلاق‌مداری، نه بهره‌کشی

در عصر جدید، اخلاق‌مداری دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت است. سازمان‌ها باید خود را در چارچوب اصول انسانی و اخلاقی قرار دهند. این یعنی بهره‌کشی از منابع طبیعی، نیروی کار یا حتی مشتریان به بهانه سودآوری کوتاه‌مدت، محکوم است. تمام تصمیمات باید بر پایه انصاف و عدالت باشد، به‌گونه‌ای که نه به محیط زیست آسیب برسد، نه به انسان‌ها و نه به جامعه. این همان جایی است که یک سازمان باید نشان دهد که اخلاق، همیشگی‌تر از منفعت‌طلبی است.

4- توجه به ذینفعان، نه فقط سهامداران

سهامداران تنها یک بخش از معادله هستند. اما کسب‌وکارهایی که تنها به منافع مالی سهامداران نگاه می‌کنند، به زودی خود را در دامی گرفتار می‌بینند که حتی سود مالی هم نمی‌تواند نجات‌شان دهد. مسئولیت اجتماعی یعنی در نظر گرفتن تمامی ذینفعان، از کارکنان گرفته تا مشتریان، تأمین‌کنندگان و جوامع محلی. رشد واقعی فقط در شرایطی رخ می‌دهد که تمام این ذینفعان احساس کنند که از آن سود می‌برند و در مسیری مثبت حرکت می‌کنند.

5- رعایت قوانین، نه دور زدن آن‌ها

در مسیر مسئولیت اجتماعی، هر اقدام باید مطابق با اصول و مقررات قانونی باشد. این تنها محدود به قوانین دولتی نمی‌شود، بلکه به اخلاقیات اجتماعی، استانداردهای محیط زیستی و هر قاعده‌ای که برای حفظ نظم و انصاف اجتماعی طراحی شده، باید احترام گذاشته شود. دور زدن قوانین نه تنها به اعتبار سازمان آسیب می‌زند، بلکه در بلندمدت می‌تواند به ضرر کسب‌وکار تمام شود. سازمان‌ها باید خود را متعهد به رعایت تمام قوانین در تمام سطوح بدانند.

6- توسعه پایدار، نه رشد بی‌حد و مرز

پایداری، نه یک شعار است، بلکه یک روش زندگی است. یعنی رشد و پیشرفت در کنار محافظت از منابع طبیعی و سرمایه‌های اجتماعی. سازمان‌ها باید به نحوی فعالیت کنند که هم‌زمان با تأمین نیازهای حال، از تخریب و به خطر انداختن آینده جلوگیری کنند. این نگرش به توسعه پایدار، ضامن بقا و موفقیت بلندمدت است. رشد بی‌محابا بدون توجه به عواقب آن نه تنها به محیط زیست آسیب می‌زند، بلکه به خود سازمان نیز ضربه می‌زند.

7- مشارکت فعال، نه تماشای منفعل

مسئولیت اجتماعی باید با مشارکت فعال همراه باشد. سازمان‌ها باید به جای نظاره‌گر بودن، در حل مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی حضور جدی داشته باشند. این یعنی حمایت از ابتکارات اجتماعی، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پایدار و ایجاد تحولی مثبت در جامعه. تنها سازمان‌هایی که به صورت فعال در این عرصه وارد می‌شوند، می‌توانند به عنوان رهبران واقعی در زمینه مسئولیت اجتماعی شناخته شوند.

قانون مسئولیت اجتماعی شرکت ها

قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، درست همونطور که از اسمش پیداست، درباره مسئولیتی است که سازمان‌ها در قبال جامعه و محیط زیست بر عهده دارند. اما این مسئولیت هیچ ربطی به چیزهایی که شرکت‌ها از روی لطف یا به‌طور تصادفی انجام میدهند ندارد. این یک الزام است، یعنی یک واقعیت که نمی‌شود از آن فرار کرد. سازمان‌ها باید از سودی که به جیب میزنند، به جامعه‌ای که در اون فعالیت می‌کنند هم برگشت بدهند. این قانون چیزی نیست که در کتاب‌های خشک و رسمی بنویسند و کنار بذارند؛ بلکه یه استاندارد واقعی و جاریست که در عملکرد هر روزه باید رعایت شود.

مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، چیزی فراتر از ادعاها و شعارهای زیبای تبلیغاتی‌ست. این یعنی اینکه یک شرکت در کنار سودآوری، باید در برابر انسان‌ها، کارمندان، محیط زیست و حتی نسل‌های بعدی مسئول باشد. کارهایی که باعث تخریب منابع طبیعی، آسیب به جامعه یا حتی فراموشی حقوق بشر شود، خلاف این قانون به حساب می‌آید.

قانون مسئولیت اجتماعی، الزام می‌کند که شرکت‌ها نه تنها قوانین دولت‌ها و جوامع محلی رو رعایت کنند، بلکه باید به صورت فعال در بهبود شرایط زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی کمک کنند. این یعنی کاهش آلاینده‌ها، بهبود شرایط کاری، حمایت از جوامع محلی و حتی آموزش و ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان و گروه‌های آسیب‌پذیر.

در یک کلام، قانون مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، از سازمان‌ها می‌خواد که در سایه رشد اقتصادی، هیچ وقت فراموش نکنند که به چه هزینه‌ای این رشد حاصل شده و چطور می‌تونند برای آینده‌ای بهتر، سهم خود رو ایفا کنند. یعنی اگر به آینده فکر می‌کنند، باید به امروز هم متعهد باشند!

از آنجایی که قانونی برای CSR وجود ندارد بهترین حالت این است که به دستور العمل های موجود برای مسئولیت اجتماعی بپردازیم:

دستور العمل‌های مسئولیت اجتماعی به چه صورت است؟

سازمان بین‌المللی استاندارد (I00SO) استانداردهایی برای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) تدوین کرده است که یکی از معروف‌ترین آن‌ها ISO 26000 است. این استاندارد راهنمایی‌های جامعی برای شرکت‌ها در جهت پیاده‌سازی و بهبود مسئولیت‌های اجتماعی ارائه می‌دهد. ISO 26000 بر هفت اصل کلیدی و هفت حوزه اصلی تمرکز دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.

اصول کلیدی ISO 26000 برای مسئولیت اجتماعی

پاسخگویی	شرکت‌ها باید مسئولیت اقدامات و تصمیمات خود را بپذیرند و در برابر ذینفعان پاسخگو باشند.
شفافیت	اطلاعات مربوط به تصمیمات و فعالیت‌های شرکت باید به صورت شفاف و قابل دسترس برای ذینفعان باشد.
رفتار اخلاقی	شرکت‌ها باید به اصول اخلاقی پایبند باشند و در تمامی فعالیت‌های خود به آن‌ها عمل کنند.
احترام به منافع ذینفعان	شرکت‌ها باید منافع و انتظارات ذینفعان مختلف خود را در نظر بگیرند و به آن‌ها احترام بگذارند.
رعایت قوانین و مقررات	شرکت‌ها باید به قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی احترام بگذارند و از آن‌ها تبعیت کنند.
احترام به حقوق بشر	شرکت‌ها باید به حقوق بشر احترام بگذارند و در تمامی فعالیت‌های خود به آن‌ها توجه کنند.
احترام به هنجارهای بین‌المللی	شرکت‌ها باید به هنجارها و استانداردهای بین‌المللی در حوزه مسئولیت اجتماعی احترام بگذارند.

برای اطلاعات بیشتر و دسترسی به متن کامل استاندارد ISO 26000، می‌توانید به سایت سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) مراجعه کنید. این استانداردها می‌توانند به عنوان راهنمای جامع برای پیاده‌سازی و بهبود مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها استفاده شوند و به شرکت‌ها کمک کنند تا به صورت پایدار و مسئولانه عمل کنند.

انواع نگرش های مسئولیت اجتماعی شرکت ها ( CSR )

شعار ما در مجله کسب و کار پارس ویتایگر، کمک به رشد و ارتقا با ارائه محتوای مفید درباره کسب و کار ها است. برای این منظور از منابع معتبر خارجی که در حوزه تکنولوژی و سازمانی، فعال هستند برای تولید محتوا و ارائه آن به شما کاربران محترم استفاده می‌کنیم.

بطور کلی، دو مکتب فکری مرتبط با جزئیات مسئولیت اجتماعی شرکت ها ( CSR ) وجود دارد که شامل دو تئوری مختلف درباره CSR است:

اول: تئوری سهام دار

بر طبق تئوری سهام دار، تمام تلاش های یک شرکت باید برای به حداکثر رساندن ثروت مالک آن سرمایه گذاری شود و تنها هدف یک کسب و کار افزایش سود می باشد.

دوم: تئوری ذینفع

تئوری ذینفع، بر خلاف تئوری سهام دار، بر روی سایر جنبه ها تاکید دارد، مانند عموم مردم، محیط و کارکنان و غیره.  ایدئولوژی پشت این است که همان گونه که عموم مردم، محیط زیست و … به ما سود می رسانند، ما نیز باید به آنها پاسخ دهیم.

اگر مفهوم CSR بر اساس تئوری ذینفع توسعه یابد، برای گسترش حسن نیت در میان عموم مردم و ایجاد یک تصویر مثبت برند با استفاده از فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت ها ( CSR ) استفاده می شود. برای هر درختی که ایکیا برای تولید مبلمان قطع می کند، یک درخت جدید کاشته می شود، دلیل پشت این کار ایکیا این است که آنها معتقدند از محیط زیست محصولی گرفته اند و باید به جای آن، فایده ای به محیط برگردانند.

دیگران در پارس ویتایگر خوانده اند:

• نقش نرم افزار CRM در مدیریت منابع انسانی (HRCRM)
• اهمیت برندینگ CRM در موفقیت یک کسب و کار

تقویت مسئولیت اجتماعی

مسئولیت اجتماعی یک بازی تبلیغاتی نیست که روی بیلبوردها بدرخشد، بلکه یک تعهد واقعی است که در تار و پود سازمان تنیده می‌شود. سازمانی که به مسئولیت اجتماعی بها می‌دهد، فراتر از کسب سود حرکت می‌کند و جایگاهی می‌سازد که ماندگار است. اما چگونه این مفهوم را از یک بیانیه کسل‌کننده به یک قدرت واقعی در سازمان تبدیل کنیم؟

با هم‌راستایی استراتژی کسب‌وکار

مسئولیت اجتماعی زمانی اثرگذار است که با مأموریت اصلی سازمان گره بخورد. حمایت از محیط زیست، توسعه اجتماعی یا ارتقای فرهنگ کار، اگر صرفاً یک اقدام نمایشی باشد، محکوم به شکست است. سازمان باید مسئولیت اجتماعی را نه به عنوان یک هزینه، بلکه به عنوان یک سرمایه‌گذاری در آینده خود ببیند.

با مسئولیت‌پذیری، نه نمایش‌کاری

جامعه امروز هوشمند است و تظاهر به انجام مسئولیت اجتماعی بیشتر از آنکه ارزش‌آفرین باشد، اعتبار برند را از بین می‌برد. برنامه‌های CSR باید عمیق، پایدار و مبتنی بر نیازهای واقعی جامعه باشند.

با تأثیرگذاری داخلی، قبل از اثرگذاری بیرونی

قبل از آنکه سازمانی بخواهد در جامعه تغییر ایجاد کند، باید درون خود را اصلاح کند. رعایت حقوق کارکنان، ایجاد محیط کاری سالم و افزایش عدالت سازمانی، نخستین گام‌های مسئولیت اجتماعی‌اند. سازمانی که به منابع انسانی خود بی‌توجه است، نمی‌تواند ادعای تغییر در جامعه را داشته باشد.

با مشارکت واقعی، نه فقط حمایت مالی

مسئولیت اجتماعی فقط نوشتن چک‌های بزرگ برای خیریه‌ها نیست. شرکت‌ها باید به‌جای کمک مالی بی‌هدف، در فرایند تغییر اجتماعی مشارکت کنند. توانمندسازی کسب‌وکارهای کوچک، حمایت از استارتاپ‌های نوآور، ایجاد فرصت‌های شغلی یا انتقال دانش، نمونه‌هایی از تأثیرگذاری پایدار هستند.

با سنجش و اصلاح مستمر

بدون اندازه‌گیری، هیچ بهبودی رخ نمی‌دهد. سازمان‌ها باید تأثیر برنامه‌های مسئولیت اجتماعی خود را پایش کنند و براساس داده‌های واقعی، مسیرشان را اصلاح نمایند. گزارش‌های شفاف و قابل راستی‌آزمایی، نشان می‌دهد که این اقدامات صرفاً یک کمپین تبلیغاتی نبوده است.

مسئولیت اجتماعی یک انتخاب نیست، یک ضرورت است. سازمان‌ها دیگر نمی‌توانند از مسئولیت اجتماعی شانه خالی کنند. جامعه از کسب‌وکارها انتظار دارد که بخشی از راه‌حل باشند، نه بخشی از مشکل. اگر مسئولیت اجتماعی به درستی اجرا شود، نه‌تنها ارزش برند را افزایش می‌دهد، بلکه پایداری کسب‌وکار را نیز تضمین می‌کند.

نمونه مسئولیت اجتماعی شرکت ها

در ادامه به برخی از نمونه مسئولیت های اجتماعی شرکت های ایرانی و خارجی می پردازیم و آن ها را بررسی می کنیم:

نمونه مسئولیت اجتماعی شرکت گوگل

گوگل نه تنها به خاطر ابتکارات سازگار با محیط زیست، بلکه به دلیل ساندار پیچای، مدیرعامل صریح خود نیز اعتبار کسب می کند. او در برابر مسائل اجتماعی از جمله اظهارات ضد مسلمانان رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ مخالف است. گوگل همچنین بالاترین امتیاز CSR ۲۰۱۸ موسسه Reputation را کسب کرد، تا حدی به این دلیل که مراکز داده آن ۵۰٪ انرژی کمتری نسبت به سایرین در جهان مصرف می کنند.

آنها همچنین بیش از ۱ میلیارد دلار در پروژه های انرژی های تجدیدپذیر سرمایه گذاری کرده اند و سایر مشاغل را قادر می سازند تا اثرات زیست محیطی خود را از طریق خدماتی مانند Gmail کاهش دهند.

نمونه مسئولیت اجتماعی شرکت کوکاکولا

به عنوان یک برند، کوکاکولا تمرکز زیادی بر پایداری دارد. حوزه های کلیدی عبارتند از آب و هوا، بسته بندی و کشاورزی همراه با نظارت بر آب و کیفیت محصولات خود. پیام آنها “دنیایی بدون زباله” است، با هدف جمع آوری و بازیافت هر بطری، بسته بندی آنها 100٪ قابل بازیافت است. آنها قصد دارند تا سال 2030، کربن تولیدی خود را تا 25 درصد کاهش دهند.

نمونه مسئولیت اجتماعی شرکت فورد موتور

فورد برنامه های بزرگی در زمینه CSR دارد. ماموریت آنها “ساخت دنیایی بهتر است که در آن همه آزادانه حرکت کنند و رویاهای خود را محقق کنند.” آنها سرمایه گذاری خود را در برق رسانی به میزان ۲۲ میلیارد دلار (از ۱۱ میلیارد دلار قبلی) افزایش داده اند و قصد دارند تا سال ۲۰۵۰ خودروهای خود را از دی اکسید کربن پاک کنند.

باب هالیکراس، معاون و مدیر پایداری، محیط زیست و ایمنی فورد گفت: ما متعهد به حذف دی اکسید کربن هستیم. چرا که این موضوع برای مشتریان ما، سیاره زمین و فورد کار درستی است. امروز، ۹۵ درصد از انتشار کربن ما از وسایل نقلیه، عملیات و تامین کنندگان ما ناشی می شود و ما به هر سه حوزه فوری و با خوش بینی رسیدگی می کنیم.

نمونه مسئولیت اجتماعی نتفلیکس و اسپاتیفای

از منظر اجتماعی، شرکت هایی مانند نتفلیکس و اسپاتیفای مزایایی را برای حمایت از کارمندان و خانواده های آن ها ارائه می دهند.

نتفلیکس 52 هفته مرخصی با حقوق برای والدینی که فرزندشان متولد شده و همچنین والدینی که کودکی را به فرزند خواندگی قبول می کنند، می دهد. این مرخصی را می توان در هر زمانی دریافت کرد، چه سال اول زندگی کودک باشد و چه در زمان دیگری که متناسب با نیازهای او باشد. این مرخصی در مقایسه با میانگین 18 هفته در سایر شرکت های بزرگ فناوری قابل توجه است.

Spotify برنامه مشابهی را ارائه می دهد، اگرچه برای مدت کوتاه تر از 24 هفته مرخصی با حقوق! این شرکت معتقد است راه اندازی این ابتکار منجر به افزایش تقاضاهای شغلی خارجی شد است که هرگز کاهش نیافته!

وقتی صحبت از دلایل اجتماعی به میان می‌آید، نتفلیکس و اسپاتیفای از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی خود برای نشان دادن حمایت از جنبش‌هایی مانند جنبش های زیست‌محیطی و جنبش های ضد نژاد پرستی استفاده می‌کنند. نتفلیکس در مورد نحوه هدف قرار دادن – و جذابیت – مخاطبان خاص و اقلیت از طریق رسانه های اجتماعی هوشمندانه نمونه موفقی است.

اگر به دنبال ایده برای شروع تدوین یک برنامه مسئولیت اجتماعی می‌گردید؛ نمونه CSR های زیر به شما پیشنهاد می‌شود:

• برنامه‌های حفاظت از محیط زیست: بسیاری از شرکت‌ها اقدام به کاهش مصرف انرژی، استفاده از منابع تجدیدپذیر و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌کنند. مثلاً، یک شرکت تولیدی ممکن است با نصب پنل‌های خورشیدی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، به کاهش اثرات زیست محیطی خود بپردازد.
• حمایت از آموزش و توسعه جامعه: برخی شرکت‌ها با حمایت از برنامه‌های آموزشی و توسعه محلی، به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کنند. مثلاً، یک شرکت فناوری ممکن است با تأمین کامپیوتر و تجهیزات آموزشی برای مدارس محروم، به افزایش دسترسی به فناوری و آموزش کمک کند.
• رعایت حقوق کارگران: شرکت‌ها می‌توانند با ایجاد شرایط کاری مناسب و رعایت حقوق کارگران، به بهبود شرایط کاری و افزایش رضایت کارکنان کمک کنند. مثلاً، یک شرکت تولیدی ممکن است با ارائه مزایای بهداشتی و آموزشی به کارکنان، به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند.
• فعالیت‌های خیریه و بشردوستانه: بسیاری از شرکت‌ها با حمایت از برنامه‌های خیریه و بشردوستانه، به جامعه کمک می‌کنند. مثلاً، یک شرکت مواد غذایی ممکن است با اهدا مواد غذایی به بانک‌های غذا، به کاهش گرسنگی و بهبود امنیت غذایی کمک کند.

مرتبط: نرم افزار CRM برای افزایش فروش

مسئولیت اجتماعی شرکت ها در ایران

مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در ایران، مفهومی است که در دهه‌های اخیر در میان کسب‌وکارها مطرح شده، اما هنوز راه زیادی تا تبدیل شدن به یک رویکرد سیستماتیک و همه‌جانبه در کشور داریم. سطح تجاری ایران متوجه شده است که  دیگر سودآوری صرف، کافی نیست. شرکت‌ها باید نشان دهند که علاوه بر دنبال کردن منافع خود، به نیازها و مشکلات جامعه نیز توجه دارند و در این مسیر، تاثیرات مثبت و ملموسی بر جای می‌گذارند.

در ایران، مسئله مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها به ویژه در بخش‌های دولتی و خصوصی هنوز در مراحل ابتدایی خود است. بخش عمده‌ای از شرکت‌ها بیشتر به دلیل فشارهای اجتماعی و قانونی دست به اقداماتی در این حوزه می‌زنند، نه به عنوان یک استراتژی ریشه‌دار و پایدار.

این تلاش‌ها اغلب در قالب مشارکت‌های اجتماعی، حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی یا ارائه کمک‌های نقدی به مناطق محروم و نیازمند صورت می‌گیرد. اما در این میان، نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته می‌شود، چالش‌های جدی است که شرکت‌ها برای پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی واقعی با آن روبه‌رو هستند. فقدان چارچوب‌های قانونی و نبود نظارت کافی، باعث می‌شود که برخی اقدامات تنها به ظاهر مسئولانه به نظر برسند و در عمق خود، تاثیری واقعی نداشته باشند.

چیزی که در انتها اهمیت پیدا می‌کند، این است که مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها باید در دل فرهنگ سازمانی نهادینه شود. این فرهنگ نه تنها باید در سطح مدیران ارشد، بلکه در تمام سطوح کارکنان تاثیرگذار باشد. از طرفی، انتظارات مردم و مشتریان از برندها به شدت تغییر کرده است و شرکت‌ها دیگر نمی‌توانند بدون توجه به مسئولیت‌های اجتماعی خود، صرفاً به دنبال منافع مالی باشند.

نمونه ای از اجرای مسئولیت اجتماعی در ایران داریم؟

بله، در ایران چندین نمونه از اجرای مسئولیت اجتماعی در شرکت‌ها و سازمان‌ها وجود دارد که به تدریج در حال رشد است.

• فولاد مبارکه: این شرکت بزرگ فولادی، از جمله شرکت‌هایی است که در زمینه مسئولیت اجتماعی فعال بوده و در پروژه‌های مختلفی همچون ساخت مدارس، بیمارستان‌ها و کمک به مناطق محروم مشارکت دارد. ( کاش به فکر تولید آلودگی کمتر هم باشند!)
• شرکت پتروشیمی پارس: این شرکت در صنعت پتروشیمی ایران، در زمینه حفاظت از محیط زیست و کاهش آلاینده‌ها فعالیت‌های چشمگیری انجام داده است.
• شرکت‌های خودروسازی (مانند ایران خودرو و سایپا): این شرکت‌ها در راستای مسئولیت اجتماعی خود، اقداماتی مانند اشتغال‌زایی و بهبود شرایط زندگی در مناطق محروم از طریق ایجاد کارخانه‌ها و تولیدات محلی انجام داده‌اند. (البته شاید بهتر است که به جای مسئولیت اجتماعی، این کمپانی های عزیز به اهمیت جان انسان ها در ساخت و ایمنی خود بپردازند!)
• شرکت‌های فناوری اطلاعات و استارتاپ‌ها: مجموعه‌هایی مانند دیجی‌کالا و اسنپ، در زمینه آموزش و توانمندسازی جوانان در حوزه‌های مختلف دیجیتال و فنی، فعالیت‌هایی در راستای مسئولیت اجتماعی انجام می‌دهند.

هرچند این موارد عمدتا بر سر اجبار ضوابط است. مسئولیت اجتماعی در ایران باید به یک حرکت جامع تبدیل شود که در آن کسب‌وکارها نه فقط به فکر بقا و سودآوری خود باشند، بلکه با دیدی بلندمدت، برای بهبود جامعه و تقویت آن گام بردارند. این رویکرد به صورت پایدار و استراتژیک می‌تواند تأثیرات مثبت و ماندگاری به دنبال داشته باشد.

ایده برای مسئولیت اجتماعی

مسئولیت اجتماعی باید فراتر از شعارها و تبلیغات باشد. در این دنیای به هم‌پیوسته، هیچ کسب‌وکاری نمی‌تواند در دنیای خود به تنهایی زندگی کند؛ آن‌هم در زمانی که تمام اجزای این پازل به هم وابسته‌اند. یک سازمان باید بی‌وقفه به این فکر کند که چه چیزی فراتر از منفعت فردی می‌تواند به جامعه، به محیط زیست و به آینده بشر خدمت کند. مسئولیت اجتماعی نه به معنی صرفاً کمک‌های مالی یا برگزاری رویدادهای نمادین است، بلکه یعنی تغییر واقعی، ایجاد ارزش‌های پایدار و مسئولیت‌پذیری در تمام زوایای عمل.

مجله کسب و کار پارس ویتایگر، پیشنهاداتی برای ایده‌پردازی در مسئولیت اجتماعی دارد که به شرح زیر است:

1- آموزش و توانمندسازی جامعه: این جامعه است که به کسب‌وکارها قدرت می‌دهد و در همین جامعه است که کسب‌وکارها باید بذر رشد و شکوفایی را بکارند. برنامه‌های آموزشی مبتنی بر نیازهای واقعی جامعه، نه صرفاً به صورت کارگاه‌های تئوری، بلکه با مشارکت فعال در حل مشکلات روزمره، می‌تواند اثرگذار باشد. فراهم کردن امکانات آموزشی برای نسل جوان، یا حتی حمایت از کارآفرینان کوچک محلی، یک حرکت معنادار است.

2- محیط زیست به عنوان اولویت: به جای برنامه‌های موقت و نمایشی، راهکارهایی ارائه کنید که در راستای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی باشد. این می‌تواند از ابتکارات انرژی‌های پاک گرفته تا استفاده از مواد بازیافتی و کاهش زباله‌ها باشد. به جای کلماتی مانند “کمک به محیط زیست”، باید به کارهای واقعی که می‌تواند تاثیرگذار باشد، فکر کرد.

3- تقویت فرهنگ و هنر: سازمان‌ها می‌توانند با حمایت از پروژه‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی، بذر فرهنگ و هویت را در جامعه بکارند. اگر کسب‌وکارها در این بخش سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند به ایجاد یک فرهنگ پایدار و انسانی کمک کنند که منجر به افزایش تعاملات مثبت اجتماعی و تقویت هویت ملی خواهد شد.

4- توسعه سلامت و رفاه: ارائه حمایت‌های ویژه به مناطق محروم، حتی در بخش‌های بهداشتی و درمانی، می‌تواند اثرات طولانی‌مدتی داشته باشد. به جای سرمایه‌گذاری در تبلیغات و پروژه‌های کوچک، برنامه‌های بهبود سلامت برای کسانی که به آن نیاز دارند، می‌تواند تحول‌آفرین باشد.

این‌ها فقط نمونه‌ای از ایده‌هایی هستند که برای مسئولیت اجتماعی یک کسب‌وکار می‌تواند در نظر گرفته شود. در آخر، مسئله اصلی این است که اعمال شما باید یک گام واقعی و ماندگار در جهت بهبود کیفیت زندگی جامعه و کره زمین باشد. در غیر این صورت، هر تلاشی بیشتر شبیه یک حرکت نمایشگاهی خواهد بود تا تحولی پایدار!

راهنمای پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR)

پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) در کسب‌وکار نیازمند یک رویکرد جامع و مرحله‌ای است که شامل برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی مستمر می‌شود. در ادامه، مراحلی برای پیاده‌سازی CSR در کسب‌وکار شما آورده شده است:

1- تعهد مدیریت ارشد

توضیح	بدون تعهد و حمایت مدیریت ارشد، پیاده‌سازی CSR ممکن نخواهد بود.
اقدامات	مدیریت ارشد باید اهمیت CSR را درک کند و به آن متعهد باشد. یک کمیته یا تیم CSR تشکیل دهید که شامل اعضای مدیریت ارشد و نمایندگان بخش‌های مختلف سازمان باشد.

2- تعیین و تعریف مأموریت و اهداف CSR

توضیح	تعریف مأموریت و اهداف مشخص به سازمان کمک می‌کند تا به صورت متمرکز و هدفمند عمل کند.
اقدامات	مأموریت و اهداف CSR را با مشارکت مدیریت و کارکنان تدوین کنید. اهداف باید قابل اندازه‌گیری و زمان‌بندی شده باشند.

3- شناسایی و تعامل با ذینفعان

توضیح	تعامل با ذینفعان مختلف از جمله مشتریان، کارکنان، تامین‌کنندگان و جامعه محلی برای درک نیازها و انتظارات آن‌ها ضروری است.
اقدامات	شناسایی ذینفعان کلیدی و برقراری ارتباط با آن‌ها. برگزاری جلسات و نظرخواهی برای جمع‌آوری بازخوردها و انتظارات.

4- ارزیابی و شناسایی مسائل و فرصت‌های CSR

توضیح	ارزیابی وضعیت کنونی سازمان و شناسایی مسائل و فرصت‌های مرتبط با CSR به تعیین اولویت‌ها کمک می‌کند.
اقدامات	انجام یک ارزیابی جامع از وضعیت فعلی CSR در سازمان. شناسایی مسائل کلیدی مانند مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی.

5- تدوین استراتژی و برنامه‌های عملیاتی

توضیح	استراتژی و برنامه‌های عملیاتی باید بر اساس اهداف و اولویت‌های تعیین شده تدوین شوند.
اقدامات	تدوین استراتژی CSR بر اساس نتایج ارزیابی و اهداف تعیین شده. تهیه برنامه‌های عملیاتی که شامل فعالیت‌ها، منابع مورد نیاز و زمان‌بندی باشند.

6- اجرای برنامه‌ها و اقدامات CSR

توضیح	برنامه‌های تدوین شده باید به صورت منظم و پایدار اجرا شوند.
اقدامات	تخصیص منابع لازم برای اجرای برنامه‌های CSR. آموزش و آگاه‌سازی کارکنان در مورد اهمیت و روش‌های اجرای CSR. اجرای پروژه‌ها و اقدامات عملی بر اساس برنامه‌های تدوین شده.

7- اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد

توضیح	اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد CSR به سازمان کمک می‌کند تا موفقیت‌ها و نقاط ضعف را شناسایی و اصلاح کند.
اقدامات	تدوین شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) برای ارزیابی موفقیت برنامه‌های CSR. جمع‌آوری داده‌ها و اندازه‌گیری عملکرد بر اساس این شاخص‌ها. ارزیابی نتایج و تهیه گزارش‌های منظم.

8- ارتباطات و گزارش‌دهی

توضیح	شفافیت و ارتباطات موثر با ذینفعان برای جلب اعتماد و حمایت آن‌ها ضروری است.
اقدامات	تهیه گزارش‌های دوره‌ای از عملکرد CSR و ارائه به ذینفعان. استفاده از رسانه‌ها و کانال‌های ارتباطی مختلف برای اطلاع‌رسانی در مورد اقدامات و دستاوردهای CSR. شفافیت در ارتباطات و پاسخگویی به بازخوردها و سوالات ذینفعان.

9- بهبود مستمر

توضیح	CSR باید به عنوان یک فرآیند پویا و مستمر در سازمان در نظر گرفته شود.
اقدامات	ارزیابی مستمر برنامه‌ها و فرآیندها برای شناسایی فرصت‌های بهبود. به‌روزرسانی و تعدیل استراتژی و برنامه‌های CSR بر اساس تغییرات و نیازهای جدید.

هنگام تلاش برای تدوین و پیاده سازی برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی خود باید به 9 پله بالا توجه داشته باشید اما مهم ترین و سود آور تربن بخش این کارت اعتباری برای شما، بازاریابی بر این پایه است به صورتی که در ادامه برای شما شرح داده می‌شود:

برگ برنده: مسئولیت اجتماعی بازاریابی هدف

بدیهیست اگر به عنوان یک مدیر هم زمان با اعتبار کسب و کار به بخش سود آوری آن نیز توجه داشته باشید و بخواهید هر دو را در یک راستا پیش ببرید. اما چگونه؟ با مسئولیت اجتماعی بازاریابی هدف یا (Socially Responsible Target Marketing) که یک مفهوم بسیار مهم از CSR و بازاریابی به معنی مورد هدف قرار دادن بخش های خاصی از بازار است که برای رفاه اجتماعی سودمندتر خواهد بود.

هدف گیری هوشمند به شرکت ها کمک می کند تا با تمرکز بر روی بخش هایی که می توانند بهترین و بیشترین سودآوری و رضایت را به دست آورند، کارایی موثرتری داشته باشند. هدف گیری همچنین مزیت هایی برای مصرف کنندگان فراهم می کند

. شرکت هایی که گروه های خاصی از مشتریانی با پیشنهادات مختلف دارند، در جهت برآورده کردن نیازهای آنها با دقت تغییر می کنند. با این وجود، گاهی اوقات بازاریابی هدف نگرانی و جنجال ایجاد می کند. مسائل اصلی معمولاً درگیر شدن هدف گیری مصرف کنندگان محروم و آسیب پذیر را با محصولات و خدمات مضر یا جدال آمیز است.

به عنوان مثال، چندین سال است که یک  شرکت در زمینه صنعت غلات به دلیل تلاش های بازاریابی خود که مستقیماً به سمت کودکان می باشد مورد انتقاد قرار گرفته است. منتقدان نگران هستند که جایزه ارائه شده در محصولات و تبلیغات پرقدرت که از حضور شخصیت های انیمیشن مورد علاقه و دوست داشتنی کودکان استفاده کرده اند، روحیه دفاعی کودکان را سرکوب خواهد کرد. بازاریابان اسباب بازی ها و سایر لوازم کودک اغلب با یک توجیح خوب در معرض این انتقاد قرار می گیرند.

سایر مشکلات زمانی به وجود می آیند که بازار محصولات بزرگسالان خواسته یا ناخواسته به سمت بخش های کودکان در حرکت می باشد. این امر به تقویت مسئولیت تبلیغات و بررسی واحد تبلیغات کودکان نیاز دارد. آژانس خود تنظیمی صنعت تبلیغات، مطالب راهنمای تبلیغات کودکان را به صورت گسترده منتشر کرده است تا نیازهای خاص مخاطبان کودک شناسایی شود.

در سالهای اخیر، بازاریابان فست فود، سیگار و آب میوه هم جنجال های زیادی را به دلیل تلاش های خود برای هدف قرار دادن اقلیت مصرف کنندگان داخل شهرستان ها ایجاد کرده اند. به عنوان مثال، مک دونالد و شعبه های آن به دلیل ارائه خوراک های مملو از نمک و چربی به ساکنین کم درآمد مورد انتقاد قرار گرفتند.

تمام تلاش ها برای هدف قرار دادن کودکان، اقلیت ها یا سایر بخش های خاص چنین انتقاداتی به همراه ندارد. در حقیقت، بیشتر آنها مزیت هایی به مشتریان مورد هدف ارائه می دهند. به عنوان مثال، برند کلگیت تنوع زیادی در انتخاب مسواک و خمیر دندان با طعم ها و بسته بندی دلخواه کودک مانند طرح باربی، هیولاهای دیسنی و … ایجاد کرده است. چنین محصولی به بامزه کردن مسواک کمک می کند در نتیجه کودکان بیشتر و طولانی مدت تر مسواک را استفاده می کنند.

از این رو، در بازاریابی هدف، مسئله اصلی این نیست که چه کسی واقعاً مورد هدف قرار گرفته است اما چگونه و برای چه هدف قرار گرفتن مهم است. جنجال ها زمانی برپا می شوند که بازاریابان اقدام به سودآوری در مخارج بخش های مورد هدف می کنند، هنگامی که آنها بخش های آسیب پذیر را ناعادلانه یا با محصولات و تاکتیک های سوال برانگیز مورد هدف قرار می دهند.

در نتیجه در مسئولیت اجتماعی بازاریابی نه تنها به منافع شرکت و کسب و کار، بلکه به منافع مصرف کننده نیز به شدت توجه می‌شود.

توصیه و دیدگاه پارس ویتایگر در مسئولیت اجتماعی

دانستیم که ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بسیار گسترده است و شامل تعهدات اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشردوستانه می‌شود. شرکت‌ها با پیاده‌سازی برنامه‌های CSR می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی جامعه، حفاظت از محیط زیست و افزایش رضایت کارکنان و مشتریان کمک کنند. به دیدگاه پارس ویتایگر، CSR می‌تواند به بهبود عملکرد مالی و اعتبار شرکت منجر شود و شرکت را به یک نیروی مثبت در دنیای کسب و کار تبدیل کند.

اما نرم افزار CRM پارس ویتایگر به عنوان یک ارائه دهنده برتر و با اولویت قراردادن مشتری در مرکز هر کسب و کاری یک توصیه طلایی برای شما دارد. ارتباط بین CRM و CSR ارتباطی در نقطه اتصال “مشتریان” است به این معنی که: این دو مفهوم می‌توانند به صورت هم‌افزا و مکمل عمل کنند و به سازمان‌ها کمک کنند تا روابط پایدارتر و معنادارتری با مشتریان و جامعه برقرار کنند. در ادامه به بررسی 3 مورد تضمینی این هم‌افزایی می‌پردازیم:

1- توسعه روابط مبتنی بر اعتماد: سیستم CRM به سازمان‌ها کمک می‌کند تا روابط عمیق‌تر و ماندگارتری با مشتریان ایجاد کنند. CSR نیز بر رفتار اخلاقی و پاسخگویی تأکید دارد که می‌تواند اعتماد مشتریان را تقویت کند.
پیاده‌سازی برنامه‌های CSR نیز می‌تواند به ایجاد اعتماد بیشتر بین سازمان و مشتریان منجر شود، زیرا مشتریان به شرکت‌هایی که به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل می‌کنند، اعتماد بیشتری دارند. بنابراین از CRM برای تعامل شفاف با مشتریان و اطلاع‌رسانی در مورد برنامه‌ها و اقدامات CSR به هدف وفادار سازی استفاده کنید.

مطمئن باشید که مشتریان تمایل بیشتری به حمایت از شرکت‌هایی دارند که به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل می‌کنند. CRM می‌تواند به شناسایی و هدف‌گذاری این مشتریان کمک کند.

2- بهبود تصویر برند: برنامه‌های CSR می‌توانند به بهبود تصویر برند و افزایش اعتبار آن کمک کنند. CRM نیز می‌تواند این تصویر مثبت را تقویت کند. استفاده از ابزارهای CRM برای اطلاع‌رسانی به مشتریان درباره اقدامات CSR و دستاوردهای شرکت در این زمینه بسیار اثر بخش است.

استفاده از داستان‌های موفقیت و تاثیرات مثبت CSR در کمپین‌های بازاریابی و ارتباطات برند نیز یک ایده خوب برای اجرای کمپین به شما می دهد.

3- افزایش تعامل و مشارکت مشتریان: CSR می‌تواند فرصت‌هایی برای مشارکت فعال مشتریان در برنامه‌های اجتماعی و محیط زیستی ایجاد کند. CRM می‌تواند این مشارکت را با اطلاع رسانی به بانک اطلاعاتی مشتریان خود در بخش های مختلف، مدیریت و تسهیل کند.

ارتباط بین مفهوم CRM و CSR می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا نه تنها روابط پایدارتر و معنادارتری با مشتریان خود برقرار کنند، بلکه تاثیرات مثبت اجتماعی و محیط زیستی نیز داشته باشند. این دو مفهوم می‌توانند به صورت هم‌افزا عمل کنند و به بهبود تصویر برند، افزایش وفاداری مشتریان، ایجاد ارزش مشترک و بهبود تجربه مشتری کمک کنند. با بهره‌گیری از داده‌های CRM و پیاده‌سازی استراتژی‌های موثر CSR، سازمان‌ها می‌توانند به موفقیت‌های بلندمدت دست یابند و نقش مثبتی در جامعه ایفا کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در این خصوص با کارشناسان ما در زمینه خرید سی آر ام در ارتباط باشید.

نمونه سوالات متداول برای مسئولیت اجتماعی

از آنجایی که CSR در ایران آن چنان ترغیب کننده و جا افتاده نیست پس بدیهیست که هنوز سوالاتی برای شما باقی مانده باشد. در ادامه به برخی از این سوالات متداول پاسخ داده‌ایم. اگر سوال یا موردی بیش از این صفحه در نظر دارید در بخش دیدگاه ها با پارس ویتایگر در میان بگذارید:

1. CSR مخفف چیست؟

CSR مخفف “Corporate Social Responsibility” است که به معنای “مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها” است. این مفهوم اشاره به تعهد سازمان‌ها به انجام فعالیت‌هایی دارد که تاثیر مثبت بر جامعه، محیط زیست و رفاه عمومی دارند.

2. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی چه اهمیتی دارد؟

شرکت‌ها از طریق مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌توانند نقش خود را در بهبود جامعه و ارتقای کیفیت زندگی مردم ایفا کنند. این اقدامات نه تنها مسئولیت‌پذیری اجتماعی را نشان می‌دهند، بلکه باعث افزایش اعتماد عمومی به برند و ایجاد روابط مثبت با ذینفعان می‌شود.

3. فعالیت‌های کدام جوامع، به طور آشکار اداره و به طور وسیع به اطلاع عموم رسانده می‌شود؟

فعالیت‌های جوامعی که به صورت مستمر و منظم با هدف بهبود شرایط زندگی اجتماعی، محیط زیست یا رفاه عمومی انجام می‌شود، معمولاً به اطلاع عموم رسانده می‌شود. این اقدامات اغلب شامل پروژه‌های حمایت از آموزش، بهداشت، پایداری محیط زیست یا ارتقای حقوق بشر هستند.

4. مسئولیت اجتماعی سازمان چیست؟

مسئولیت اجتماعی سازمان به مجموعه اقدامات و تصمیماتی اشاره دارد که یک شرکت به منظور ایجاد تاثیرات مثبت بر جامعه و محیط زیست اتخاذ می‌کند. این اقدامات ممکن است شامل حمایت از برنامه‌های اجتماعی، ارتقای شفافیت مالی یا استفاده از منابع به شیوه‌ای پایدار باشد.

5. ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها تا چه حد گسترده است؟

ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها شامل چهار حوزه اصلی است: مسئولیت اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشردوستانه. این ابعاد ممکن است شامل تأمین منافع بلندمدت، رعایت قوانین، ارتقای رفتار اخلاقی در محیط کار و ایجاد تاثیرات مثبت اجتماعی و محیط زیستی باشد.

6. مزایای جامعه‌پذیری سازمانی چیست؟

جامعه‌پذیری سازمانی به معنای مشارکت فعال شرکت‌ها در بهبود جامعه است. مزایای این رویکرد شامل ارتقای شهرت برند، جلب وفاداری مشتریان، جذب و حفظ نیروی کار متخصص، کاهش ریسک‌های قانونی و اجتماعی، و ارتقای ارزش‌های اخلاقی در سازمان می‌باشد