فهرست محتوا
مارکتینگ پلن، نقشهی استراتژیک یک کسبوکار برای تصرف ذهن بازار است؛ سندی که مشخص میکند چگونه، کجا و با چه ابزارهایی به مشتریان هدف حمله کنیم و با کمترین منابع، بیشترین سهم از بازار را بهدست آوریم.
در تعریف مارکتینگ، برنامه بازاریابی، نقشهی استراتژیک یک سازمان برای هدایت منابع بازاریابی به سمت اهداف SMART (مشخص، قابلاندازهگیری، دستیافتنی، مرتبط و زماندار) است. این سند شامل تاکتیکهای کلیدی برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار، تعیین بخشبندی بازار (Segmentation)، هدفگذاری دقیق (Targeting) و خلق جایگاهیابی منحصربهفرد (Positioning) است.
طرح بازاریابی، ابزاری عملیاتی برای هماهنگسازی آمیخته بازاریابی (4P یا 7P) است که با تحلیل نقاط تماس مشتریان و استفاده از دادههای تحقیقات بازار، شلیک مستقیم به اهداف کلیدی بازار را تضمین میکند.
برنامه بازاریابی چیست؟ (تعریف طرح بازاریابی)
شعار ما در مجله کسب و کار پارس ویتایگر، کمک به رشد و ارتقا با ارائه محتوای مفید درباره کسب و کار ها است. برای این منظور از منابع معتبر خارجی که در حوزه تکنولوژی و سازمانی، فعال هستند برای تولید محتوا و ارائه آن به شما کاربران محترم استفاده میکنیم.
برنامه بازاریابی (به انگلیسی: marketing plan) یا مارکتینگ پلن و طرح بازاریابی، یک نقشه راهنما برای برنامه ریزی بازاریابی، در دست صاحب کسب و کار است. در مارکتینگ پلن نویسی، اهداف یک سازمان و مسیر رسیدن به آن در هر سطح و اندازهای را به وضوح بیان میشود.
یک برنامه بازاریابی خوب به صاحبان مشاغل کمک میکند تا استراتژی “بزرگ” و تکنیکهای مختلف مربوط به آن را به تیم خود برای برنامه ریزی بازاریابی قابل قبول، منتقل کنند. همچنین امکان ردیابی موفقیت کمپینها توسط یک برنامه بازاریابی، فراهم میشود.
به علاوه اینکه مارکتینگ پلن یک سند رسمی و مرسوم سازمانی است که استراتژی کسب و کار شما را برای یک دورهی زمانی خاص، برای رسیدن به اهداف مشخص، به وضوح بیان میکند. برنامه بازاریابی یک طرح بازاریابی کامل از اهداف بلند مدت و کوتاه مدت دارد. در مارکتینگ پلن، نحوه پیاده سازی و اجرای استراتژی های بازاریابی مشخص است. یک پلن بازاریابی خوب، شرکت را در جهت تحقق اهدافش هدایت میکند.
یک برنامه مارکتینگ ایدهآل شامل موارد زیر است:
- به نیازهای مشتری دسترسی داشته و محصولات و خدمات مناسب را توسعه دهید.
- ویژگی های محصولات و خدمات را به مخاطب نهایی (مشتریان بالقوه) خود انتقال دهید.
- کانال های توزیع را توسعه دهید.
- موثرترین روش ها برای تبلیغ خودتان را تعیین کنید.
- بهترین موقعیت تبلیغات را در نظر بگیرید.
مهمترین عناصر طرح مارکتینگ
مهمترین عناصر طرح بازاریابی (Marketing Plan)، اسکلت طرح بازاریابی را تشکیل میدهند و هر یک نقشی حیاتی در تدوین یک برنامه جامع و کاربردی دارند تا بتوانید بر اساس انها اهمیت یک مارکتینگ پلن خوب را درک کنید. این عناصر با تأکید بر اصول تخصصی و رویکرد عملیاتی عبارتاند از:
1- خلاصه اجرایی (Executive Summary)
یک تصویر کلی و مختصر از اهداف، استراتژیها و نتایج مورد انتظار. این بخش، نقشه راهی برای مدیران ارشد است.
2- تحلیل وضعیت (Situation Analysis)
- تحلیل SWOT: بررسی نقاط قوت (Strengths)، ضعفها (Weaknesses)، فرصتها (Opportunities) و تهدیدها (Threats).
- تحلیل محیط خارجی (PESTLE): شامل عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، قانونی و زیستمحیطی.
- تحلیل رقبا: شناسایی جایگاه رقبا و تعیین استراتژی تمایز.
3- اهداف بازاریابی (Marketing Objectives)
باید بر اساس چارچوب SMART (مشخص، قابلاندازهگیری، دستیافتنی، مرتبط و زماندار) تعریف شوند.
4- استراتژی بازاریابی (Marketing Strategy)
- تعیین بخشبندی بازار (Segmentation)
- هدفگذاری (Targeting)
- جایگاهیابی (Positioning)
- تعریف پیشنهاد ارزش منحصر به فرد (UVP) برای مشتریان
5- آمیخته بازاریابی (Marketing Mix)
- برای کالاها: 4P شامل محصول (Product)، قیمت (Price)، توزیع (Place) و ترویج (Promotion)
- برای خدمات: 7P شامل 4P قبلی به همراه افراد (People)، فرآیندها (Processes) و شواهد فیزیکی (Physical Evidence)
6- برنامه اجرایی (Action Plan)
گانت چارت، تقسیمبندی وظایف، زمانبندی و تخصیص منابع برای اجرای استراتژیها.
7- بودجهبندی (Budgeting)
تخصیص منابع مالی برای هر فعالیت بازاریابی. این شامل تحلیل هزینه-فایده (Cost-Benefit Analysis) نیز میشود.
8- معیارهای ارزیابی (Key Performance Indicators – KPIs)
تعیین شاخص کلیدی عملکرد یا KPI برای اندازهگیری موفقیت، مانند ROI بازاریابی، نرخ تبدیل (Conversion Rate) و سهم بازار.
9- تحقیقات بازار (Market Research)
دادهها و اطلاعات درباره رفتار مصرفکننده، روندهای بازار و چشماندازهای رقابتی برای تصمیمگیری دقیق.
10- ریسکها و برنامههای جایگزین (Risks and Contingency Plans)
شناسایی تهدیدات احتمالی و طراحی استراتژیهای جایگزین برای کاهش ریسک.
ساختار برنامه بازاریابی
ساختار برنامه بازاریابی، نحوه ارائه عناصر بیان شده در بالا را مشخص میکند و باید به گونهای طراحی شود که خواننده، بدون ابهام بتواند از آن برای تصمیمگیری استفاده کند. بهعبارتدیگر، ساختار چارچوب و ترتیب بخشهایی است که برنامه در آن تدوین و نمایش داده میشود.
ساختار، ترتیب و چیدمان بخشهای برنامه را مشخص میکند؛ درحالیکه عناصر، محتوای داخلی هر بخش را تشکیل میدهند. به زبان ساده، عناصر “چیستی” برنامه را بیان میکنند و ساختار “چگونه ارائه دادن” آن را مشخص میکند. بنابراین ساختار استاندارد و کامل برنامه بازاریابی، شامل موارد زیر است:
1) خلاصه اجرایی (Executive Summary): تصویری کوتاه و جامع از کل برنامه، با هدف معرفی سریع اهداف، استراتژیها و نتایج پیشبینیشده برای مدیران ارشد.
2) تحلیل وضعیت (Situation Analysis): موقعیت فعلی کسبوکار با ابزارها مانند تحلیل SWOT، تحلیل PESTLE و تحلیل رقبا بررسی میشود.
3) اهداف بازاریابی (Marketing Objectives): تعریف نتایج مورد انتظار با معیارهای SMART.
4) استراتژی بازاریابی (Marketing Strategy): تعیین مسیر کلان با استفاده از STP یعنی بخشبندی بازار (Segmentation)، هدفگذاری (Targeting) و جایگاهیابی (Positioning).
5) آمیخته بازاریابی (Marketing Mix): ارائه جزئیات تاکتیکی شامل محصول، قیمت، مکان و ترویج است در خدمات اضافه شدن افراد، فرآیندها و شواهد فیزیکی.
6) برنامه عملیاتی (Action Plan): وظایف مشخص، زمانبندی و تخصیص منابع.
7) بودجهبندی و منابع (Budgeting): پیشبینی هزینهها و بازدهی (ROI).
8) شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs): نمونه فرم KPI، معیارهایی برای سنجش عملکرد و موفقیت.
9) مدیریت ریسک و برنامههای جایگزین: شناسایی ریسکها و طراحی استراتژیهای مقابله.
10) نتیجهگیری و پیگیری: بازبینی عملکرد و ارائه پیشنهاد برای بهبود.
ساختار برنامه بازاریابی مانند اسکلت یک ساختمان است؛ اگر درست طراحی نشود، حتی بهترین عناصر نیز بیاثر خواهند بود.
چرا برنامهریزی ضروری است؟ (اهمیت برنامه بازاریابی)
برنامه بازاریابی، قطبنمای کسبوکار است که بدون آن، حرکت در مسیر پرچالش بازار شبیه به سفر در طوفان بدون نقشه است. برنامهریزی بازاریابی به دلایل زیادی حیاتیست. با برنامهریزی، اهداف بازاریابی بهصورت شفاف، مشخص و قابلاندازهگیری (SMART) تعریف میشوند. این تمرکز از پراکندگی منابع جلوگیری کرده و مسیر دستیابی به موفقیت را روشن میکند. برنامه بازاریابی، تمام اعضای تیم را با یک زبان و هدف مشترک همسو میکند. این هماهنگی، بهرهوری را افزایش داده و از دوبارهکاری یا سردرگمی جلوگیری میکند.
برنامه بازاریابی بر اساس تحلیل دادههای بازار، رفتار مشتری و فعالیتهای رقبا طراحی میشود. این امر موجب میشود تصمیمها کمتر بر اساس حدس و گمان بوده و بیشتر بر پایه واقعیت باشند. با داشتن یک برنامه، منابع مالی، انسانی و زمانی بهینه تخصیص داده میشوند. نتیجه؟ بیشترین بازدهی با کمترین هزینه. بازار همواره در حال تغییر است. برنامه بازاریابی، امکان طراحی سناریوهای جایگزین و مدیریت بهتر تهدیدها و فرصتها را فراهم میکند.
اندازهگیری عملکرد اندازه گیری عملکرد بر اساس یافته های ما و متعلقات شبیه مانند و اساس و اصول درست یک سیستم مدیریت ارتباط با مشتری پیش میرود تا در نهایت بهترین ها شکل گیرد.بدون یک برنامه مشخص، نمیتوان موفقیت یا شکست فعالیتهای بازاریابی را ارزیابی کرد. برنامه بازاریابی، معیارهای کلیدی عملکرد (KPIs) را تعریف میکند که به سنجش و بهبود فعالیتها کمک میکنند. یک برنامه دقیق و استراتژیک، به کسبوکار کمک میکند تا خود را از رقبا متمایز کرده و جایگاهی پایدار در ذهن مشتریان ایجاد کند.
برنامه بازاریابی، نه فقط یک ابزار، بلکه سلاح استراتژیک شما برای پیشبرد اهداف، غلبه بر رقبا و تثبیت جایگاه در بازار است. بدون آن، هر تلاش بازاریابی، مانند شلیک در تاریکی است: پرهزینه، پراکنده و بیاثر.
انواع مارکتینگ پلن
انواع مارکتینگ پلن را چرا باید شناخت؟ برای انتخاب استراتژی مناسب برای موقعیتهای مختلف. مارکتینگ پلنها بر اساس نیازها، اهداف و شرایط خاص هر کسبوکار یا سازمان، به انواع مختلفی تقسیم میشوند. هر نوع برنامه بازاریابی طراحی شده برای شرایط خاصی است که میتواند به بهینهسازی استراتژیها و تخصیص منابع کمک کند. با شناسایی دقیق هدف و وضعیت خود، میتوانید مارکتینگ پلن مناسبی را برای رسیدن به نتایج پایدار و مؤثر انتخاب کنید. در اینجا به انواع مختلف مارکتینگ پلنها میپردازیم:
1- مارکتینگ پلن استراتژیک (Strategic Marketing Plan)
هدف نوع پلن بازاریابی، تعیین جهتگیری کلی و بلندمدت کسبوکار است. این مارکتینگ پلن، بهطور جامع به استراتژیهای کلان بازاریابی و اهداف بلندمدت کسبوکار میپردازد. این برنامه معمولاً برای یک دوره زمانی طولانیتر (معمولاً 3 تا 5 سال) طراحی میشود و شامل تحلیل بازار، بررسی رقبا، شناسایی فرصتها و تهدیدها و تدوین اهداف بلندمدت است.
با ویژگیهای:
- تحلیل SWOT.
- تحلیل رقبا و محیطی.
- تدوین استراتژیهای بلندمدت.
2- مارکتینگ پلن تاکتیکی (Tactical Marketing Plan)
هدف مارکتینگ پلن تاکتیکی، برنامهریزی و اجرای اقدامات کوتاهمدت برای دستیابی به اهداف استراتژیک است. این نوع مارکتینگ پلن، بهطور خاص به تاکتیکهای عملیاتی و برنامههای اجرایی مربوط به بازاریابی میپردازد. معمولاً برای یک سال یا کمتر طراحی میشود و به اجرای فعالیتهای روزمره مانند تبلیغات، کمپینها، پروموشنها و مدیریت رسانههای اجتماعی تمرکز دارد.
با ویژگیهای:
- تدوین برنامههای اجرایی.
- تعیین منابع و بودجه برای هر تاکتیک.
- نظارت و ارزیابی عملکرد.
3- مارکتینگ پلن سالیانه (Annual Marketing Plan)
هدف مارکتینگ پلن سالیانه، برنامهریزی برای فعالیتهای بازاریابی در یک سال مالیست. این برنامه برای کسبوکارهایی است که بهطور سالانه اهداف خود را بازبینی میکنند. این نوع پلن بهطور خاص برای تنظیم استراتژیها و تخصیص منابع در یک سال برنامهریزی میشود. همچنین، معمولاً شامل پیشبینی بودجه و فعالیتهای تبلیغاتی، محتوا و روابط عمومی برای سال آینده است.
با ویژگیهای:
- تخصیص بودجه سالانه.
- تحلیل عملکرد سال گذشته و پیشبینی سال جدید.
- فعالیتهای کمپینی و تبلیغاتی ویژه.
4- مارکتینگ پلن دیجیتال (Digital Marketing Plan)
هدف این پلن، طراحی استراتژیهای بازاریابی در دنیای آنلاین است که در ادامه به تفصیل به آن در ادامه این مطلب در مجله کسب و کار پارس ویتایگر پرداختهایم. با توجه به رشد روزافزون اینترنت و رسانههای دیجیتال، این نوع مارکتینگ پلن بهطور خاص به استراتژیهای بازاریابی آنلاین اختصاص دارد. این پلن شامل همهچیز از SEO، SEM، بازاریابی محتوا، تبلیغات آنلاین، شبکههای اجتماعی، ایمیل مارکتینگ و حتی بازاریابی تأثیرگذاران میشود.
با ویژگیهای:
- برنامهریزی برای تبلیغات آنلاین و بازاریابی دیجیتال.
- تحلیل دادهها و بهینهسازی فعالیتهای دیجیتال.
- استفاده از ابزارهای تحلیلی و گزارشگیری آنلاین.
5- مارکتینگ پلن برای محصول جدید (New Product Marketing Plan)
هدف New Product Marketing Plan، راهاندازی یک محصول جدید در بازار است. زمانی که کسبوکار قصد معرفی محصولی جدید را دارد، این نوع مارکتینگ پلن طراحی میشود. این برنامه شامل استراتژیهایی برای معرفی محصول، شناسایی بازار هدف، برنامهریزی تبلیغاتی، قیمتگذاری و کانالهای توزیع است.
با ویژگیهای:
- تحقیقات بازار و بخشبندی مخاطب هدف.
- استراتژیهای معرفی و ترویج محصول.
- ارزیابی نتایج اولیه و بهینهسازی کمپینها.
6- مارکتینگ پلن بر اساس برند (Brand Marketing Plan)
هدف مارکتینگ پلن بر اساس برند، همانطور که از نامش پیداست؛ تقویت برند و افزایش شناخت آن است. این مارکتینگ پلن برای برندهای موجود طراحی میشود که قصد دارند تصویر یا هویت برند خود را تقویت کنند. این برنامه به استراتژیهایی برای بهبود جایگاه برند در بازار، تقویت ارتباط با مشتریان و شفافسازی ارزشهای برند میپردازد.
با ویژگیهای:
- تقویت هویت برند و تجربه مشتری.
- استراتژیهای بازاریابی محتوا و تبلیغات برند.
- استفاده از نظرات مشتریان برای وفادارسازی مشتریان به برند.
7- مارکتینگ پلن برای بازار هدف خاص (Niche Marketing Plan)
هدف این مورد تمرکز بر گروه خاصی از مشتریان است. این نوع برنامه برای کسبوکارهایی است که بهطور خاص به نیازهای یک بازار خاص پاسخ میدهند. استراتژیها معمولاً بهطور خاص به ویژگیها، علاقهها و رفتارهای آن گروه هدف میپردازند.
با ویژگیهای:
- تمرکز بر نیازهای خاص و منحصر بهفرد بازار هدف.
- بازاریابی شخصیشده و سفارشی.
- ایجاد ارتباط نزدیک با گروههای کوچک و خاص.
8- مارکتینگ پلن برای بحران یا شرایط خاص (Crisis Marketing Plan)
مقابله با بحرانها و شرایط اضطراری از اهداف اصلی تدوین این نوع از مارکتینگ پلن است. این برنامه در شرایط بحرانی یا پس از آن طراحی میشود تا برند یا سازمان بتواند بهطور مؤثر واکنش نشان دهد. ممکن است شامل استراتژیهای برای بازسازی تصویر برند، مدیریت بحرانهای روابط عمومی، یا پاسخگویی به مشتریان در مواقع حساس باشد. با توجه به وظایف روابط عمومی و نقش آن در سازمان در اینجا توجه به مدیریت ارتباط با مشتری و روابط عمومی، توصیه میشود.
با ویژگیهای:
- برنامهریزی برای پاسخ سریع به بحرانها.
- مدیریت بحرانهای روابط عمومی و شفافسازی با مشتریان.
- بازسازی یا حفظ اعتماد مشتریان با راه های حفظ مشتری.
برنامه بازاریابی دیجیتال چیست؟
برنامه بازاریابی دیجیتال، نقشه راه برای تسلط در دنیای آنلاین است. برنامه بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing Plan) سندی استراتژیک است که اهداف، استراتژیها، ابزارها و تاکتیکهای لازم برای دستیابی به موفقیت در فضای دیجیتال را مشخص میکند. این برنامه، مسیر حرکت کسبوکارها در فضای آنلاین را روشن کرده و تضمین میکند که تمام فعالیتها با هدفی مشخص و هماهنگ انجام شوند.
دیجیتال مارکتینگ پلن، چارچوبی است که شامل تحلیل وضعیت فعلی، تعیین اهداف مشخص، طراحی استراتژیهای بازاریابی و اجرای فعالیتها در بسترهای دیجیتال مانند وبسایت، رسانههای اجتماعی، موتورهای جستجو، ایمیل مارکتینگ و غیره میشود. این برنامه برای جلوگیری از پراکندگی در فعالیتهای دیجیتال، کاهش هزینهها، افزایش بازدهی و ارائه شاخصهای کلیدی برای ارزیابی موفقیت تدوین میشود. که شامل اجزای کلیدی زیر است: (این موارد دقیقا مشابه با عناصر مارکتینگ پلن است منتهی با یک سری جزئیات بیشتر)
تحلیل وضعیت در مارکتینگ پلن دیجیتال
- تحلیل رقبا: بررسی استراتژیهای دیجیتال رقبا.
- تحلیل داخلی: ارزیابی عملکرد فعلی وبسایت، شبکههای اجتماعی و دیگر کانالها.
- تحلیل محیطی: شناسایی روندهای دیجیتال و فناوریهای نوظهور.
تعیین اهداف در برنامه بازاریابی آنلاین
تعیین اهداف باید مشخص، قابلاندازهگیری، دستیافتنی، مرتبط و زماندار باشند. مثلا افزایش 20 درصدی ترافیک وبسایت در 6 ماه میتواند هدف تدوین مارکتینگ پلن دیجیتالی تعریف شود.
تعیین پرسونای مشتری آنلاین
شناسایی مشخصات دقیق مشتریان هدف را در برمیگیرد که شامل نیازها و مشکلات است. همچنین رفتار آنلاین و کانالهای مورد علاقه نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.
استراتژی دیجیتال
آمیخته دیجیتال (Digital Marketing Mix) که شامل موارد زیر است:
- SEO (بهینهسازی موتورهای جستجو): افزایش دیده شدن در نتایج جستجو.
- SEM (تبلیغات موتورهای جستجو): تبلیغات پرداختی برای افزایش ترافیک.
- بازاریابی محتوا: تولید و توزیع محتوا برای جذب و تعامل.
- رسانههای اجتماعی: ایجاد تعامل در پلتفرمهایی مانند اینستاگرام، لینکدین، توییتر با بازاریابی شبکههای اجتماعی.
- ایمیل مارکتینگ: ارسال ایمیلهای هدفمند برای حفظ ارتباط با مشتری.
- بازاریابی ویدئویی: تولید ویدئو برای یوتیوب یا سایر کانالها.
قیف بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing Funnel) که شامل موارد زیر است:
- آگاهی (Awareness): ایجاد شناخت از برند.
- علاقه (Interest): جلب توجه مشتریان.
- تصمیمگیری (Decision): هدایت به سمت خرید.
- اقدام (Action): نهاییسازی خرید یا تعامل.
برنامه عملیاتی دیجیتال
زمانبندی دقیق فعالیتها و تعیین مسئولیتها برای هر تیم دو جز مهم برنامه عملیاتی است.
بودجهبندی
تخصیص بودجه به هر کانال دیجیتال در این بخش جای میگیرد. پیشبینی هزینهها و بازگشت سرمایه (ROI) نیز در همین قسمت بررسی میشود.
شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs)
شاخصهای کلیدی عملکرد شامل موارد زیر است. البته هر سازمان با توجه به سیاست های خاص خود میتواند تغییراتی در نمونه فرم kpi ارائه شده در کسب و کارش داشته باشد.
- نرخ کلیک (CTR)
- نرخ تبدیل (Conversion Rate)
- تعداد بازدیدکنندگان منحصربهفرد (Unique Visitors)
- نرخ تعامل (Engagement Rate)
اندازهگیری و بهینهسازی
استفاده از ابزارهایی مانند Google Analytics و SEMrush و غیره را شامل میشود که در نتیجه باعث بهبود استراتژیها بر اساس نتایج تحلیل، است.
تحقیقات قبل از نوشتن مارکتینگ پلن
تحقیقات قبل از نوشتن مارکتینگ پلن، پایهای برای تصمیمگیری استراتژیک است. بنابراین پیش از تدوین یک برنامه بازاریابی (Marketing Plan)، تحقیقات کامل و دقیق باید انجام شود. این تحقیقات، اطلاعاتی جامع و عمیق درباره بازار، مشتریان، رقبا و محیط کسبوکار فراهم میکند که اساس برنامهریزی استراتژیک و تاکتیکی را تشکیل میدهد. در ادامه، مراحل و ابعاد کلیدی این تحقیقات را بهصورت جامع در مجله کسب و کار پارس ویتایگر توضیح میدهیم:
1- تحقیقات محیطی (Environmental Research)
این تحقیقات باید با هدف تحلیل عوامل کلان تأثیرگذار بر کسبوکار اجرا شود. مدل PESTLE یکی از این روش های مرسوم برای تحقیق است. به این شرح که:
- سیاسی (Political): بررسی قوانین، مقررات و سیاستهای دولتی.
- اقتصادی (Economic): ارزیابی نرخ بهره، تورم، قدرت خرید و رشد اقتصادی.
- اجتماعی (Social): تحلیل رفتارها، فرهنگها، ارزشها و جمعیتشناسی.
- تکنولوژیکی (Technological): شناسایی نوآوریها و پیشرفتهای فنی مرتبط با صنعت.
- قانونی (Legal): توجه به قوانین مالیاتی، حقوقی و الزامات صنعت.
- زیستمحیطی (Environmental): بررسی عوامل اقلیمی و پایداری.
2- تحقیقات بازار (Market Research)
هدف این تحقیق درک عمیق از اندازه، رشد، روندها و پتانسیل بازار است که عموما به شرح زیر پیش میرود:
- حجم و ارزش بازار
- نرخ رشد بازار
- روندهای جاری و نوظهور
بخشبندی بازار (Market Segmentation) از دیگر ابعاد بسیار مهم در تحقیقات بازار است که با تقسیم بازار بر اساس دموگرافیک (سن، جنسیت)، روانشناسی (ترجیحات، ارزشها) و جغرافیا سنجیده میشود.
3- تحقیقات مشتری (Customer Research)
شناسایی نیازها، انتظارات و رفتار مشتریان تعریف درستی برای این نوع تحقیقات است که عموما شامل پروفایل مشتری (Customer Profile) و نقشه سفر مشتری (Customer Journey Map) با جزئیات زیر است:
- چه کسانی مشتری هستند؟ (دموگرافیک، جغرافیایی، رفتاری)
- چه چیزی میخواهند؟ (نیازها و انگیزهها)
- چگونه خرید میکنند؟ (فرآیند خرید، کانالها)
- مسیر تعامل مشتری با برند از آگاهی تا خرید و پس از آن
4- تحقیقات رقبا (Competitor Research)
هدف از این نوع تحقیق، شناخت نقاط قوت و ضعف رقبا برای کسب مزیت رقابتیست. تحلیل رقبا عموما مراحل زیر را طی میکند:
- شناسایی رقبا (مستقیم و غیرمستقیم).
- ارزیابی محصولات و خدمات رقبا.
- تحلیل قیمتگذاری، کانالهای توزیع و استراتژیهای تبلیغاتی آنها.
مدل تحلیل 5 نیروی پورتر نیز در این قسمت تحقیقات بسیار توصیه میشود و در جریان تدوین مارکتینگ پلن شما به خوبی تاثیر گذار خواهد بود. این مدل شامل قدرت رقابت داخلی، قدرت مشتریان، قدرت تأمینکنندگان، تهدید ورود رقبا و تهدید محصولات جایگزین است.
5- تحلیل داخلی (Internal Analysis)
این تحلیل با هدف بررسی قابلیتها و منابع داخلی سازمان اجرا میشود. تحلیل SWOT و بررسی منابع دو جز مهم این تحلیل استو با سوآت پیش از این در مجله کسب و کار پارس ویتایگر آشنا شدهاید اما بررسی منابع به اختصار شامل 3 مورد مالی (بودجه و سرمایه)، انسانی (توانایی تیمها) و تکنولوژی (زیرساختها و ابزارها) است.
6- تحلیل روندها و پیشبینیها (Trends & Forecasting)
شناسایی تغییرات احتمالی در آینده بازار بسیار مهم است که با این تحقیق رصد میشود. در این تحلیل نیاز است تا روندهای مصرفکننده، تغییر در عادات خرید یا انتظارات مشتری مورد بررسی قرار گیرد. از سمت دیگر توجه به روندهای تکنولوژیکی (فناوریهای جدید و تأثیر آنها) نیز بسیار مهم است. در نهایت پیشبینی تقاضا و تخمین نیازهای بازار در آینده تکمیل کننده این تحلیل است.
تحقیقات قبل از نوشتن مارکتینگ پلن، زیربنای هر تصمیمگیری در بازاریابی است. این تحقیقات، شما را از سردرگمی و حدس و گمان نجات میدهد و مسیری واضح برای حرکت در بازار رقابتی فراهم میکند. بدون این تحقیقات، هر پلنی ناقص و غیرکاربردی خواهد بود.
چگونه مارکتینگ پلن بنویسیم؟
یک راهنمای گام به گام برای نوشتن برنامه بازاریابی موفق، نیاز داریم. نوشتن یک مارکتینگ پلن جامع و کاربردی نیازمند درک دقیق از وضعیت بازار، اهداف کسبوکار و استراتژیهای مؤثر است. در این راهنما، گامهای اساسی برای نوشتن یک مارکتینگ پلن مؤثر و کارآمد را ارائه میدهیم.
گام 1: تحلیل وضعیت (Situation Analysis)
قبل از شروع نوشتن مارکتینگ پلن، باید یک تحلیل دقیق از وضعیت کنونی کسبوکار خود داشته باشید. این بخش پایهگذار کل برنامه است و به شما کمک میکند تا با توجه به موقعیت فعلی، استراتژیهای مناسب را انتخاب کنید.
- تحلیل SWOT: شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها.
- تحلیل رقبا: بررسی وضعیت رقبا و نقاط تمایز آنها.
- تحلیل بازار: بررسی روندهای بازار، نیازهای مشتریان و جایگاه برند شما در بازار.
گام 2: تعیین اهداف بازاریابی (Marketing Objectives)
هدفگذاری دقیق برای مارکتینگ پلن ضروری است. اهداف باید SMART باشند (مشخص، قابل اندازهگیری، دستیافتنی، مرتبط و زماندار).
گام 3: شناسایی بازار هدف (Target Market Identification)
شناسایی دقیق بازار هدف و تقسیمبندی آن به بخشهای کوچکتر به شما کمک میکند تا منابع خود را بهطور مؤثر تخصیص دهید.
- بخشبندی بازار: تقسیم بازار به گروههای خاص بر اساس ویژگیهای دموگرافیکی، روانشناختی، جغرافیایی یا رفتاری. دسته بندی مشتریان چیست؟ با 7 مدل جهانی و کاربردی را بخوانید.
- ایجاد پروفایل مشتریان: تعریف ویژگیها، نیازها و مشکلات مشتریان هدف.
گام 4: تدوین استراتژیهای بازاریابی (Marketing Strategy)
در این گام، شما باید استراتژیهای کلی خود را برای رسیدن به اهداف مشخصشده تعیین کنید.
- استراتژیهای محتوا: ایجاد محتوای ارزشمند و جذاب برای جذب و نگهداشت مشتریان.
- استراتژیهای تبلیغاتی: تبلیغات آنلاین (SEO، PPC) یا آفلاین (تلویزیون، رادیو).
- استراتژیهای شبکههای اجتماعی: انتخاب پلتفرمهای مناسب برای تبلیغات و تعامل با مشتریان.
گام 5: طراحی آمیخته بازاریابی (Marketing Mix)
در این بخش، شما باید چهار عنصر کلیدی آمیخته بازاریابی (4P) را مشخص کنید:
- محصول (Product): ویژگیها، مزایا و جایگاه محصول یا خدمات شما.
- قیمت (Price): استراتژی قیمتگذاری و استراتژیهای تخفیف.
- مکان (Place): کانالهای توزیع برای دسترسی به مشتریان.
- ترویج (Promotion): استراتژیهای تبلیغاتی، بازاریابی محتوا، کمپینهای تخفیف و پشتیبانی مشتری.
گام 6: تخصیص منابع و بودجه (Budget Allocation)
در این مرحله، باید هزینههای مربوط به هر فعالیت بازاریابی را پیشبینی کرده و منابع مالی خود را بهطور مؤثر تخصیص دهید.
- تعیین بودجه برای هر بخش از استراتژی (تبلیغات، محتوا، پروموشنها).
- پیشبینی هزینههای لازم برای ایجاد و نگهداری ابزارهای دیجیتال (وبسایت، شبکههای اجتماعی و غیره).
گام 7: زمانبندی و برنامهریزی (Timeline & Action Plan)
هر استراتژی و تاکتیک باید زمانبندی دقیق داشته باشد تا اجرای آنها بهموقع و بهطور هماهنگ انجام شود.
- استفاده از تقویم بازاریابی برای برنامهریزی فعالیتها.
- تعیین اولویتها و زمانبندی برای کمپینها، تبلیغات و سایر تاکتیکهای بازاریابی.
گام 8: ارزیابی و سنجش عملکرد (Evaluation & Performance Metrics)
در این گام، باید شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs) را برای ارزیابی موفقیت مارکتینگ پلن تعیین کنید.
- KPIs: نرخ تبدیل، بازگشت سرمایه (ROI)، نرخ تعامل در شبکههای اجتماعی، ترافیک وبسایت و میزان رشد فروش.
- انجام تحلیلهای ماهانه یا سهماهه برای ارزیابی عملکرد و بهینهسازی استراتژیها.
گام 9: انعطافپذیری و بهینهسازی (Flexibility & Optimization)
- مارکتینگ پلن باید انعطافپذیر باشد تا به تغییرات بازار یا بازخورد مشتریان پاسخ دهد.
- بازنگری و بهینهسازی استراتژیها بر اساس نتایج و تغییرات بازار.
نوشتن یک مارکتینگ پلن مؤثر نیاز به تحلیل دقیق، هدفگذاری روشن، استراتژیهای جامع و پیگیری مستمر دارد. با پیروی از این گامها، شما قادر خواهید بود تا بهطور سیستماتیک و هدفمند به بازاریابی بپردازید و نتایج پایدار و مؤثری کسب کنید. البته برای تجمیع این اطلاعات و شکل مرسوم تدریس یا بیانیه های اساتید در همایش ها، ایجاد برنامه بازاریابی در 5 مرحله را هم برای شما آماده کردهایم:
نحوه ایجاد برنامه بازاریابی (Marketing Plan) در ۵ مرحله
نحوه ایجاد برنامه بازاریابی (Marketing Plan) در ۵ مرحله خلاصه گام های بالاست. این مختصر نویسی به این علت است تا در یک نگاه کوتاه اما مفید به جمع بندی سریع برسید. ایجاد یک برنامه بازاریابی در پنج مرحله، به شما کمک میکند تا فعالیتهای بازاریابی خود را هدفمند، هماهنگ و کارآمد انجام دهید.
هر مرحله مکمل دیگری است و به شما اطمینان میدهد که از تحلیل وضعیت تا اجرای عملیاتی و ارزیابی نتایج، هیچ جنبهای نادیده گرفته نشود. بدون این رویکرد سیستماتیک، بازاریابی شما به تلاشهای پراکنده و بینتیجه تبدیل میشود.
تدوین یک برنامه بازاریابی قدرتمند، به رویکردی سیستماتیک و مرحلهبهمرحله نیاز دارد. در این فرآیند، تمامی جزئیات و تصمیمات باید بهدقت هماهنگ باشند تا در نهایت به موفقیت در بازار منجر شوند. در ادامه، پنج مرحله کلیدی برای ایجاد یک برنامه بازاریابی حرفهای و جامع ارائه شده است:
مرحله 1: تحلیل وضعیت (Situation Analysis)
تحلیل وضعیت، پایه و اساس هر برنامه بازاریابی است و به شما کمک میکند تا موقعیت کنونی خود و بازار هدف را درک کنید.
الف) تحلیل SWOT
- نقاط قوت (Strengths): مزایای رقابتی سازمان
- نقاط ضعف (Weaknesses): محدودیتهای داخلی
- فرصتها (Opportunities): مزایای بالقوه بازار
- تهدیدها (Threats): چالشهای بیرونی
ب) تحلیل محیطی
استفاده از مدل PESTLE برای بررسی عوامل کلان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، قانونی و زیستمحیطی
ج) تحلیل رقبا
شناسایی نقاط قوت و ضعف رقبا، محصولات، قیمتگذاری و استراتژیهای تبلیغاتی آنها
د) تحلیل مشتری: شناسایی نیازها، انتظارات و عادات خرید مشتریان از طریق تحقیقات بازار
مرحله 2: تعیین اهداف بازاریابی (Marketing Objectives)
اهداف بازاریابی باید بهطور شفاف تعریف شوند و مطابق با معیارهای SMART باشند:
- مشخص (Specific): دقیق و روشن باشند.
- قابلاندازهگیری (Measurable): با معیارهای عددی تعریف شوند.
- دستیافتنی (Achievable): با منابع و تواناییهای موجود قابلتحقق باشند.
- مرتبط (Relevant): با اهداف کلی کسبوکار همخوانی داشته باشند.
- زماندار (Time-bound): دارای بازه زمانی مشخص باشند.
مرحله 3: تدوین استراتژی بازاریابی (Marketing Strategy)
در این مرحله، مسیر رسیدن به اهداف با موارد زیر مشخص میشود:
- بخشبندی بازار (Segmentation): بازار هدف را به بخشهای کوچکتر بر اساس دموگرافیک، روانشناختی و جغرافیایی تقسیم کنید.
- هدفگذاری (Targeting): انتخاب بخشهایی که بیشترین پتانسیل سودآوری را دارند.
- جایگاهیابی (Positioning): تعیین جایگاه برند در ذهن مشتریان بر اساس مزیت رقابتی (کیفیت، قیمت، نوآوری و غیره).
ابزارهای مورد نیاز در این مرحله عموما دو مورد زیر است:
- مدل STP (Segmentation, Targeting, Positioning).
- تعیین ارزش پیشنهادی (Value Proposition).
مرحله 4: طراحی آمیخته بازاریابی (Marketing Mix)
استراتژیهای تاکتیکی در این بخش اجرا میشوند. که ترتیب زیر را دارند:
الف- محصول (Product): ویژگیها، مزایا و نوآوری محصول یا خدمات.
ب- قیمت (Price): استراتژیهای قیمتگذاری (رقابتی، نفوذی، پرستیژی).
ج- مکان (Place): کانالهای توزیع برای دسترسی به مشتریان.
د- ترویج (Promotion)
- تبلیغات (آنلاین و آفلاین).
- بازاریابی محتوا.
- رسانههای اجتماعی.
- ایمیل مارکتینگ.
نکته مهم: در بازاریابی خدمات، سه عنصر دیگر (افراد، فرآیندها، شواهد فیزیکی) به این آمیخته افزوده میشوند.
مرحله 5: برنامه عملیاتی و ارزیابی (Action Plan & Evaluation)
الف- برنامه عملیاتی
- وظایف را با جزئیات مشخص کنید
- زمانبندی دقیق برای هر فعالیت تعیین کنید
- مسئولیتها را به تیمها تخصیص دهید
ب- بودجهبندی: پیشبینی هزینهها و تعیین بودجه برای هر بخش از برنامه
ج- شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs): معیارهایی برای ارزیابی موفقیت برنامه، مانند نرخ تبدیل، نرخ بازگشت سرمایه (ROI)، ترافیک وبسایت و تعامل در شبکههای اجتماعی
د- ارزیابی و بهینهسازی: نظارت مستمر بر نتایج و بهینهسازی استراتژیها بر اساس بازخوردها
تفاوت استراتژی بازاریابی و مارکتینگ پلن
استراتژی بازاریابی و مارکتینگ پلن دو مفهوم متفاوت هستند که در عین ارتباط نزدیک با یکدیگر، اهداف و جزئیات مختلفی دارند. استراتژی بازاریابی بیشتر به چشمانداز بلندمدت و رویکرد کلی برای رسیدن به اهداف بازار اشاره دارد. این استراتژیها شامل انتخاب بازار هدف، تعیین موقعیت برند و برنامهریزی برای خلق مزیت رقابتی هستند. در حالی که مارکتینگ پلن یک برنامه عملیاتی است که مراحل مشخصی برای رسیدن به اهداف استراتژیک در نظر میگیرد. این پلن بهطور دقیقتر شامل برنامههای تبلیغاتی، هزینهها، زمانبندیها و روشهای سنجش عملکرد است.
ویژگی | استراتژی بازاریابی | مارکتینگ پلن |
هدف | تعیین چشمانداز بلندمدت و رویکرد کلی بازار | برنامهریزی عملیاتی برای رسیدن به اهداف استراتژیک |
زمانبندی | بلندمدت (معمولاً چند ساله) | کوتاهمدت (معمولاً یک سال یا کمتر) |
محتوا | چارچوب کلی، تصمیمگیریهای استراتژیک و سیاستهای کلان | برنامههای اجرایی دقیق، زمانبندی، بودجه و تاکتیکها |
مخاطب | مدیران ارشد و استراتژیستها | تیمهای بازاریابی و تبلیغات |
حوزه کاری | جامع و شامل تمام جنبههای بازار و رقابت | متمرکز بر برنامههای بازاریابی و تبلیغات |
مارکتینگ پلن و بیزینس پلن چه تفاوتهایی دارند؟
در خصوص مارکتینگ پلن و بیزینس پلن، تفاوت اصلی در حوزه کاری و هدف آنهاست. بیزینس پلن یک نقشه راه جامع برای راهاندازی و مدیریت کسبوکار است و به تمام جنبههای عملیات، مالی، تولید، منابع انسانی و استراتژیهای بازاریابی میپردازد. مارکتینگ پلن فقط یک بخش از این برنامه است که به استراتژیها و برنامههای مربوط به بازاریابی و تبلیغات اختصاص دارد. به عبارت دیگر، بیزینس پلن بهعنوان یک راهبرد کلی برای کسبوکار، شامل بخشهای متعدد است، در حالی که مارکتینگ پلن بهطور خاص روی بازاریابی و جذب مشتری متمرکز میشود.
ویژگی | مارکتینگ پلن | بیزینس پلن |
هدف | برنامهریزی برای فعالیتهای بازاریابی و تبلیغات | برنامه جامع کسبوکار شامل تمامی جنبههای فعالیت |
زمانبندی | کوتاهمدت (معمولاً یک سال یا کمتر) | بلندمدت (معمولاً چند ساله) |
محتوا | استراتژیها و برنامههای بازاریابی و تبلیغاتی | استراتژیهای کلان، مالی، تولید، منابع انسانی و بازاریابی |
مخاطب | تیمهای بازاریابی و تبلیغات | سرمایهگذاران، مدیران، مشاوران مالی و استراتژیستها |
حوزه کاری | محدود به بازاریابی و جذب مشتری | شامل تمامی بخشهای کسبوکار و عملیات آن |
تفاوت پلن بازاریابی با پلن فروش چیست؟
تفاوت پلن بازاریابی و پلن فروش در تمرکز آنهاست. پلن بازاریابی یک برنامه جامع برای رسیدن به اهداف بازاریابی کلی است که شامل استراتژیهای جذب، نگهداری و ارتباط با مشتریان میشود. در مقابل، پلن فروش بهطور خاص به برنامهریزی برای فروش محصولات و خدمات تمرکز دارد. این پلن معمولاً به روشهای فروش، اهداف عددی فروش و برنامههای انگیزشی برای تیم فروش میپردازد. در حالی که پلن بازاریابی استراتژیهای کلانتری برای جذب مشتریان دارد، پلن فروش بیشتر به اجرای تاکتیکی برای رسیدن به اهداف فروش میپردازد.
ویژگی | پلن بازاریابی | پلن فروش |
هدف | جذب، نگهداری و ارتباط با مشتریان | دستیابی به اهداف عددی فروش و درآمد |
زمانبندی | میانمدت و بلندمدت | کوتاهمدت (معمولاً ماهانه یا فصلی) |
محتوا | استراتژیهای کلانتری برای بازاریابی و تبلیغات | برنامههای عملیاتی برای تیم فروش |
مخاطب | تیم بازاریابی و استراتژیستها | تیم فروش و مدیریت فروش |
حوزه کاری | تمام جنبههای بازاریابی از جذب تا نگهداری مشتری | متمرکز بر فرایندهای فروش و دستیابی به اهداف فروش |
نمونه مارکتینگ پلن
در اینجا چند نمونه از مارکتینگ پلنهای واقعی و معروف آورده شده است که به کسبوکارهای بزرگ و شناختهشده تعلق دارند. این موارد به عنوان مارکتینگ پلن نمونه بهخوبی نشاندهنده چگونگی طراحی و اجرای استراتژیهای بازاریابی در سطح جهانی هستند:
نمونه مارکتینگ پلن شرکت نایک (Nike)
این مارکتینگ پلن به نایک کمک کرده است تا بهعنوان یک برند پیشرو در صنعت ورزشی باقی بماند و سهم عمدهای از بازار جهانی را بهدست آورد.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: کفش و لباسهای ورزشی برای مردان، زنان و کودکان
- رقبا: آدیداس، پوما، ریباک
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند شناختهشده، نوآوری در طراحی و تکنولوژیهای جدید (مثل کفشهای Flyknit)
- نقاط ضعف: قیمتهای بالاتر نسبت به رقبا
- فرصتها: رشد بازار ورزشهای خانگی، تمرکز بر روی محصولات مخصوص فعالیتهای خارج از سالن
- تهدیدها: رقابت شدید با برندهای بزرگ، نوسانات قیمت مواد اولیه
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: تقویت حضور برند در بازار جهانی، افزایش فروش در بخش لباسهای ورزشی
- استراتژی تبلیغاتی: استفاده از اینفلوئنسرها و ورزشکاران حرفهای، تبلیغات گسترده در تلویزیون و رسانههای دیجیتال، کمپینهای اجتماعی (مثل “Just Do It”)
- استراتژی محصول: معرفی کفشهای ورزشی با تکنولوژیهای جدید، ایجاد ارتباط عاطفی با مصرفکنندگان از طریق شعارهای انگیزشی
- استراتژی قیمتگذاری: قیمتگذاری بر اساس ارزش برند و نوآوری محصولات
- استراتژی توزیع: فروش آنلاین و از طریق فروشگاههای زنجیرهای
نمونه برنامه بازاریابی شرکت کوکاکولا (Coca-Cola)
کوکاکولا با اجرای این مارکتینگ پلن توانسته است حضور جهانی خود را حفظ کرده و بهطور مداوم برند خود را در ذهن مصرفکنندگان تقویت کند.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: نوشابههای گازدار و غیرگازدار
- رقبا: پپسی، آمارلین
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند قوی و جهانی، شبکه توزیع وسیع
- نقاط ضعف: افزایش نگرانیها درباره سلامت و مصرف نوشابههای شیرین
- فرصتها: گسترش بازار در کشورهای در حال توسعه، معرفی نوشابههای کمکالری و بدون شکر
- تهدیدها: روند منفی مصرف نوشابههای شیرین در بازارهای توسعهیافته
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: حفظ جایگاه کوکاکولا بهعنوان یک نوشیدنی پیشرو در بازار جهانی
- استراتژی تبلیغاتی: کمپینهای تبلیغاتی با محوریت تبلیغات احساسی (مثل تبلیغات کریسمس و تبلیغات مرتبط با ورزش)، استفاده از چهرههای مشهور
- استراتژی محصول: گسترش تنوع محصولات به سمت نوشیدنیهای بدون شکر، آبمیوهها و محصولات طبیعی
- استراتژی قیمتگذاری: حفظ قیمتهای رقابتی در برابر پپسی و دیگر رقبا
- استراتژی توزیع: توزیع در تمام فروشگاهها و همکاری با خردهفروشیهای بزرگ و کانالهای آنلاین
مارکتینگ پلن آماده شرکت اپل (Apple)
مارکتینگ پلن اپل باعث شده که این برند به یک نماد جهانی از نوآوری و طراحی تبدیل شود و همواره در صدر فروش محصولات الکترونیکی باقی بماند.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: گوشیهای آیفون، آیپد، مکبوک، اپلواچ و دیگر محصولات الکترونیکی
- رقبا: سامسونگ، گوگل، هوآوی
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند لوکس و نوآور، سیستمعامل اختصاصی (iOS)، طراحی مینیمالیستی
- نقاط ضعف: قیمتهای بالا، وابستگی به فروش آیفون
- فرصتها: گسترش بازار در کشورهای در حال توسعه، معرفی محصولات جدید در دستههای مختلف
- تهدیدها: فشار رقابتی از برندهای چینی، کاهش تقاضا برای گوشیهای هوشمند در برخی بازارها
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: حفظ سهم بازار در صنعت موبایل و گسترش حضور در دستههای دیگر محصولات الکترونیکی
- استراتژی تبلیغاتی: تبلیغات تلویزیونی و آنلاین با تمرکز بر نوآوری و طراحی، کمپینهای معرفی محصول جدید با حضور چهرههای مشهور
- استراتژی محصول: بهبود مستمر ویژگیهای محصولات موجود، معرفی نسخههای جدید با قابلیتهای ارتقا یافته
- استراتژی قیمتگذاری: قیمتگذاری بهعنوان یک برند لوکس
- استراتژی توزیع: فروش از طریق فروشگاههای اپل، سایت آنلاین و شریکهای توزیع منتخب
مارکتینگ پلن نمونه از شرکت آمازون (Amazon)
آمازون با اجرای این مارکتینگ پلن توانسته است به بزرگترین خردهفروش آنلاین جهان تبدیل شود و سهم بزرگی از بازارهای مختلف را در اختیار بگیرد.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: محصولات مختلف در حوزههای کتاب، پوشاک، الکترونیک، مواد غذایی و خدمات ابری (AWS)
- رقبا: والمارت، علیبابا، eBay
2- تحلیل SWOT
- نقاط قوت: ارائه گسترده محصولات، خدمات سریع و قابل اعتماد، برند معتبر
- نقاط ضعف: مشکلات در زنجیره تأمین در برخی بازارها، فشارهای نظارتی در بازارهای مختلف
- فرصتها: گسترش خدمات AWS، رشد خرید آنلاین در بازارهای در حال توسعه
- تهدیدها: رقابت فزاینده از سوی فروشگاههای آنلاین دیگر و تغییرات در قوانین تجارت الکترونیک
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: حفظ برتری در فروش آنلاین و گسترش حضور در بازارهای جدید
- استراتژی تبلیغاتی: تبلیغات آنلاین و نمایش تبلیغات در سایتهای معتبر، استفاده از محبوبیت برند برای معرفی محصولات جدید
- استراتژی محصول: معرفی خدمات جدید مانند Amazon Prime و Amazon Fresh
- استراتژی قیمتگذاری: استفاده از مدل قیمتگذاری پویا بر اساس تقاضا و رقابت
- استراتژی توزیع: استفاده از شبکه توزیع گسترده و فروش آنلاین
چند مارکتینگ پلن نمونه از شرکتهای بزرگ ایرانی (نمونه برنامه ریزی بازاریابی)
در ادامه نمونههایی از مارکتینگ پلنهای داخلی آورده شده است که توسط برندهای شناختهشده در بازار ایران طراحی و اجرا شدهاند. این نمونهها میتوانند الهامبخش شما در تدوین مارکتینگ پلنهای مؤثر برای کسبوکارهای ایرانی باشند.
مارکتینگ پلن نمونه از برند شیرین عسل
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: انواع شیرینیها، بیسکویتها، شکلاتها
- رقبا:بیسکویت نیکو، پاسارگاد، مینو
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند معتبر در بازار ایران، تنوع محصولاتی با کیفیت بالا
- نقاط ضعف: رقابت شدید در بازار محصولات شیرینی
- فرصتها: رشد تقاضا برای محصولات سالمتر (شیرینیهای کمکالری و بدون قند)
- تهدیدها: افزایش قیمت مواد اولیه، رقابت با برندهای وارداتی
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: افزایش سهم بازار در گروه محصولات شیرینی و بیسکویت
- استراتژی تبلیغاتی: استفاده از تبلیغات تلویزیونی، همکاری با اینفلوئنسرها در شبکههای اجتماعی
- استراتژی محصول: گسترش تنوع محصولات، معرفی محصولات با خواص سلامتی (شیرینیهای کمقند)
- استراتژی قیمتگذاری: حفظ قیمتهای رقابتی و ارائه تخفیفهای فصلی
- استراتژی توزیع: توزیع محصولات از طریق فروشگاههای زنجیرهای و فروش آنلاین
نمونه برنامه بازاریابی برند دیجیکالا
دیجیکالا با موفقیت این مارکتینگ پلن را به اجرا گذاشت و تبدیل به بزرگترین و محبوبترین فروشگاه آنلاین ایران شد.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: محصولات مختلف در دستههای الکترونیک، لوازم خانگی، پوشاک و مواد غذایی
- رقبا: بامیلو، اسنپ مارکت، آمازون ایران
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: خدمات گسترده، تجربه خرید آنلاین راحت، حمل و نقل سریع
- نقاط ضعف: چالشهای لجستیکی در برخی مناطق، رقابت فزاینده از سوی رقبا
- فرصتها: رشد خرید آنلاین در ایران، توسعه بازارهای جدید
- تهدیدها: تغییرات در قوانین واردات و فروشگاههای فیزیکی
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: افزایش میزان فروش و ارتقای تجربه خرید آنلاین در ایران
- استراتژی تبلیغاتی: تبلیغات دیجیتال از طریق شبکههای اجتماعی، کمپینهای تبلیغاتی تلویزیونی
- استراتژی محصول: گسترش محصولات برندهای معروف و ارائه خدمات خرید آسان
- استراتژی قیمتگذاری: ارائه تخفیفهای ویژه و طرحهای پرداخت اقساط
- استراتژی توزیع: تقویت همکاری با فروشگاههای آنلاین و شبکه توزیع خود
نمونه مارکتینگ پلن ایران خودرو
ایران خودرو با استفاده از این مارکتینگ پلن توانست جایگاه خود را در بازار خودروهای داخلی حفظ کند و بهطور مستمر محصولات جدیدی به بازار عرضه کند. (این متن علی رغم اعتماد نویسنده به خودروساز داخلیست. ای کاش شرایطی بود تا بتوانیم در میان تحلیلهای انجام شده، اهمیت جان انسان ها را به مسئولین این برند یادآوری کنیم.)
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: خودروهای سواری و تجاری
- رقبا: سایپا، پارس خودرو
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند قدیمی و معتبر در بازار ایران، تولید انبوه خودرو با قیمت مناسب
- نقاط ضعف: مشکلات کیفیت، افزایش هزینههای تولید
- فرصتها: گسترش صادرات خودرو به کشورهای همسایه
- تهدیدها: افزایش هزینههای تولید، رقابت از سوی خودروهای وارداتی
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: افزایش فروش خودروهای داخلی و گسترش بازارهای صادراتی
- استراتژی تبلیغاتی: استفاده از تبلیغات تلویزیونی، کمپینهای نمایشگاهی، همکاری با نمایندگیهای فروش
- استراتژی محصول: بهبود کیفیت و طراحی خودروها، معرفی مدلهای جدید
- استراتژی قیمتگذاری: قیمتگذاری رقابتی در مقایسه با رقبای خارجی
- استراتژی توزیع: افزایش تعداد نمایندگیها و تقویت سیستم فروش آنلاین
مارکتینگ پلن برند کاله (Kalleh)
کاله توانسته با استفاده از این مارکتینگ پلن بهعنوان یکی از برندهای محبوب لبنیات در ایران شناخته شود و سهم خود را در بازار افزایش دهد.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis):
- محصولات: محصولات لبنی، سوسیس و کالباس
- رقبا: میهن، پگاه، نستله
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: برند معتبر و شناختهشده، تولید محصولات با کیفیت
- نقاط ضعف: وابستگی به بازار داخلی، هزینههای تولید بالا
- فرصتها: رشد بازار مصرف مواد لبنی سالم
- تهدیدها: رقابت شدید از سوی برندهای مشابه و واردات محصولات خارجی
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: افزایش سهم بازار در صنعت لبنیات و گسترش محصولات به دستههای جدید
- استراتژی تبلیغاتی: تبلیغات تلویزیونی و دیجیتال، همکاری با اینفلوئنسرها در اینستاگرام
- استراتژی محصول: معرفی محصولات سالمتر مثل لبنیات کمچرب و محصولات ارگانیک
- استراتژی قیمتگذاری: حفظ قیمتهای رقابتی و ایجاد تخفیفهای ویژه
- استراتژی توزیع: گسترش شبکه توزیع در فروشگاههای زنجیرهای و فروش آنلاین
مارکتینگ پلن نمونه از برند زرماکارون
زرماکارون با این مارکتینگ پلن نمونه توانسته است به یک برند مطرح در بازار محصولات غذایی تبدیل شود و بازارهای صادراتی خود را نیز گسترش دهد.
1- تحلیل وضعیت (Situation Analysis)
- محصولات: ماکارونی، پاستا، انواع سس
- رقبا: سروش، پاستا، ملامین
2- تحلیل SWOT:
- نقاط قوت: تولید محصولات باکیفیت، تنوع در محصولات
- نقاط ضعف: نیاز به تبلیغات بیشتر برای رقابت با برندهای معروف
- فرصتها: گسترش بازار صادراتی به کشورهای همسایه
- تهدیدها: نوسانات قیمت مواد اولیه
3- استراتژی بازاریابی:
- هدف: افزایش سهم بازار و شناخت برند
- استراتژی تبلیغاتی: تبلیغات تلویزیونی و رادیویی، استفاده از محتواهای آموزشی در شبکههای اجتماعی
- استراتژی محصول: توسعه محصولات جدید مثل پاستاهای کمکالری
- استراتژی قیمتگذاری: قیمتگذاری مناسب و ارائه تخفیفهای فصلی
- استراتژی توزیع: گسترش حضور در فروشگاههای زنجیرهای و استفاده از پلتفرمهای آنلاین
این نمونهها نشاندهندهی استفاده از استراتژیهای بازاریابی متفاوت و مناسب برای شرایط خاص هر برند هستند و میتوانند بهعنوان مبنای خوبی برای طراحی مارکتینگ پلنهای ایرانی در صنایع مختلف عمل کنند.
نمونه مارکتینگ پلن رایگان
برای دریافت نمونه مارکتینگ پلن رایگان از لینک دانلود استفاده کنید. توجه داشته باشید که این قالب میتواند برای هر کسبوکاری متناسب با صنعت، مخاطب هدف و نیازهای خاص آن برند تغییر کند.
4 نکته برای تدوین یک برنامه بازاریابی موثر
قبل از ادامه باید این جمله را با دقت بخواهید: قبل از مارکتینگ پلن نویسی شما باید با مفهوم آن به صورت عمیق آشنا شوید؛ وگرنه یک کاغذ و سند فاقد ارزش بهدست اورده اید. راهنمای نوشتن مارکتینگ پلن حرفهای در پارس ویتایگر برای شما اماده شده است.
سایت investopedia شاخصهایی برای تعریف برنامه بازاریابی عنوان کرده است که عبارتند از:
- طرح بازاریابی، راهبرد یک شرکت برای بازاریابی محصولات را، شرح میدهد.
- بازار هدف، ارزش پیشنهادی محصول، کمپینها و معیارهای ارزیابی، توسط برنامه بازاریابی مشخص میشود.
- مارکتینگ پلن معیار سنجش اثر بخشی تلاشهای سازمان است.
هرچند تاکید مجدد بر درک مفهوم اولیه برنامه بازاریابی طبق موارد زیر است:
1- توسعه دیدگاه کاملاً واضح و متمرکز چهت پاسخ گویی به این سوال که چرا یک مشتری بالقوه از کسب و کار شما استفاده می کند:
به طور خاص، نیاز اصلی که محصول یا خدمات شما برآورده می سازد را بیان کنید. آیا این محصول یا خدمات به مشتریان شما کمک می کند تا روز بهتری داشته باشند؟ آیا کار آنها موثرتر می شود؟ آیا از سوی دوستان مورد احترام قرار می گیرند و تحسین می شوند؟ پیشنهاد شما باید برای حل مشکل مشتری یا برآورده کردن نیازهای او بهتر از رقبا باشد.
2- شناسایی مشتریان هدف خود در برنامه ریزی بازاریابی:
در بیشتر بازارها، مشتریان بالقوه زیادی وجود دارند، اما برای موفقیت سریع تر و بهتر، یک کسب و کار باید به مطالعه بازار بپردازد و ویژگی های بهترین مشتریان هدف خود را تعیین کند. مشتری هدف باید بصورت کامل توصیف شود. یک نماد یا شخص فرضی ایجاد کنید که تمام خصوصیات مشتری هدف شما را داشته باشد و بررسی کنید این فرد در بازه زمانی یک روزه، چه می گوید، چه کار می کند، چگونه احساس می کنند و فکر می کند.
3- شناسایی رقبایی که مشتریان هدف شما را می خواهند:
مهم نیست محصولات و خدمات شما تا چه اندازه اصل و با کیفیت باشند، رقبا همواره برای کیف پول مشتری نهایی شما نقشه کشیده اند. بیشتر کسب و کارها زمان بسیار کمی برای مطالعه عمیق رقبای خود یا تعیین رقبایی که احتمالا خارج از صنعت آنها هستند اما می توانند مشتری را دور کنند، اختصاص می دهند. آمادگی برای شناخت رقبا، مزیت های رقابتی اصلی آنها و نحوه پاسخگویی به پیشنهادات شما (کاهش قیمت، افزایش ارتباطات و…) به شما کمک می کند تا استراتژی های لازم برای مبارزه با چنین ضرر و زیان هایی را شناسایی کنید.
4- توضیح موقعیت برند خود برای مشتریان هدف در برنامه ریزی بازاریابی:
در نهایت، برند شما و آنچه برای مشتریان بصورت نماد نمایش داده شده است قویترین مزیت رقابتی ست. شما باید بتوانید یک جمله ساده خبری در مورد نحوه مرتفع کردن نیازهای مشتری و شکست رقبا بنویسید. بهترین جملات آنهایی هستند که در مورد با اراده بودن و تمرکز بر روی راه حل یک مشکل برای مشتری به روشی که بهترین ارزش را ترویج کند، حرف میزند.
همچنین بخوانید:
برنامه بازاریابی (مارکتینگ پلن) برای کسب و کار کوچک چگونه عمل می کند؟
یک مارکتینگ پلن شامل موارد متعددیست: از شناحت بازار هدف و موقعیت رقبای خود در آن بازار گرفته تا نحوه دستیابی به آن بازار ( تاکتیک ) و تمایز بین شما و رقیبان برای داشتن فروش. بودجه بازاریابی کسب و کار کوچک شما باید جزئی از برنامه بازاریابی شما باشد. اساساً، هزینه هایی که شما برای دستیابی به اهداف بازاریابی در یک بازه زمانی خاص نیاز دارید، باید از قبل تعیین شده باشند.
نقش CRM در فرآیند ساخت مارکتینگ پلن
اگر هنوز از CRM استفاده نمیکنید، وقت آن رسیده که بازاریابیتان را متحول کنید. چرا؟ چون CRM نه فقط یک ابزار، بلکه قلب تپندهی استراتژیهای بازاریابی هوشمند است. با یک CRM قوی، شما مشتریانتان را بهتر از خودشان میشناسید! اطلاعاتی مثل نیازها، رفتار خرید و علایقشان در دستان شماست. این یعنی دیگر نیازی به حدس و گمان ندارید.
بازاریابی شما با CRM دقیق و هدفمند میشود. هر پیام یا تبلیغ، درست به دست همان کسی میرسد که به محصول یا خدماتتان نیاز دارد. این یعنی هیچ هزینهای هدر نمیرود و بازگشت سرمایه تضمینشده است. اما این فقط شروع ماجراست!
CRM به شما کمک میکند مشتریانتان را به طرفداران وفادار تبدیل کنید. با مدیریت هوشمندانه ارتباطات، پیشنهادات شخصیسازیشده و پیگیری نیازهای آنها، مشتری فقط یکبار از شما خرید نمیکند؛ بلکه به شما اعتماد میکند و بخشی از برندتان میشود.همه اینها را کنار هم بگذارید و به یک نتیجه برسید: بدون CRM، بازاریابی شما چیزی کم دارد. امروز تصمیم بگیرید و راهتان را به سمت موفقیت باز کنید!
آموزش نوشتن مارکتینگ پلن برای مدیریت ارتباط با مشتری
در بازار های رقابتی، داشتن طرح بازاریابی مدیریت ارتباط با مشتری خوب برای هر شرکتی مهم است. این امر حفظ مشتریانی که آنها در طول این سالها به دست آورده اند را تضمین می کند. یک قانون نوشته شده در کسب و کار وجود دارد با این مضمون که همواره حفظ مشتری بهتر از جذب مشتری است. مارکتینگ پلن بازاریابی CRM شرایطی برای یک شرکت ایجاد می کند تا به جای اینکه روزانه ۱۰ مشتری جذب کند، یک مشتری را نگه دارد زیرا تکرار داد و ستد و وفاداری مشتری عوامل اصلی در تضمین رشد در آینده می باشند.بر طبق تحقیقات انجام شده در مورد شرکت های مطرح در دنیا، عنصر کلیدی که به آنها در حفظ مشتریان به مدت طولانی کمک می کند مدیریت ارتباط با مشتری ( CRM ) است.
با این وجود، داشتن این مدیریت ارتباط کافی نیست زیرا به ایجاد طرح بازاریابی (مارکتینگ پلن – marketing plan) احتیاج دارد.
ایجاد یک طرح بازاریابی مدیریت ارتباط با مشتری
رشد ارتباطات با مشتریان موجود در مارکتینگ پلن
یک مثال خوب برای نشان دادن تاثیر رشد یک ارتباط عالی با مشتریان، باغبان و محصولاتش می باشد. باغبان بعد از کاشت دانه انتظار جوانه زدن آنها را دارد و بعد از انجام این کار، کار اصلی شروع می شود. محصولات باید به خوبی پرورش داده شوند و از آنها با دقت مراقبت شود تا داشتن یک برداشت خوب تضمین شود. باغبان مرتباً این محصول جوان را آبیاری می کند. در برخی موارد، شرکت باید یک ارتباط شخصی با مشتریان خود را توسعه دهد. این امر شامل ارائه خدمات سفارشی سازی شده به آنها می باشد، شرکت همواره آنچه آنها می خواهند را پیش بینی و رضایت آنها را جلب کرده و برای خوشحال کردن آنها بیشتر تلاش می کند.
نتیجه نهایی، رشد و تشکیل یک پیوند قوی بین مشتریان و نام تجاری شرکت یا محصولات خواهد بود. هر چه با گذشت زمان این پیوند قوی تر شود رقابت سخت تری لازم است تا یک مشتری وفادار به این محصول یا نام تجاری از آن جدا شود. بنابراین، برای دستیابی به این ارتباط خوب، یک طرح دقیق و تخصصی لازم است تا شرکت به جای تلاش برای جلب توجه افراد جدید، بیشتر از مشتریان فعلی مراقبت کند. در نتیجه، مهم است که بین خدمات و توجه ای که به مشتریان اختصاص می دهید و هزینه ای که برای انجام این کار درنظر گرفته شده است، تعادلی برقرار کنید.
شناسایی بهترین مشتریان شرکت برای نقشه بازاریابی
در حقیقت برای کاهش هزینه های لازم جهت رشد ارتباط بین شرکت و مشتریان، شرکت باید ابتدا بهترین مشتریان خود را شناسایی کند. پس از آن، شرکت متوجه می شود که تلاش خود را بیشتر برروی کدام یک از مشتریان متمرکز کرده است اما همزمان نیز باید مطمئن شود که آیا تمام مشتریان خدمات و مراقبت های کافی دریافت کرده اند. از نقطه نظر کسب و کار، بهترین مشتریان یک شرکت شامل با ارزش ترین مشتریان برای شرکت می باشند.
این نوع مشتریان، دسته ای هستند که شرکت نمی خواهد هیچ گاه آنها را از دست بدهد. بعد از شناسایی کامل این مشتریان، تیم بازاریابی شرکت باید با دسته بندی مشتریان آشنایی داشته باشد تا با استراتژی های بازاریابی مختلف آنها را مورد هدف قرار دهد. این به نوبه خود به معنای درآمد بیشتر برای شرکت است که یکی از مزایای داشتن یک استراتژی بازاریابی مدیریت ارتباط با مشتری عالی در مارکتینگ پلن می باشد.
استفاده از شبکه های اجتماعی در Marketing Plan مدیریت ارتباط با مشتری
در حقیقت برای رضایت و بهره وری کامل از مدیریت ارتباط با مشتری در مسائل مربوط به بازاریابی محصولات، شرکت باید از شبکه های اجتماعی با آغوش باز استقبال کند. در گذشته، شرکت ها داده های ضروری مشتریان را از طریق وسائل آنالوگ مانند فرم های بازخورد مشتری یا از طریق نظر سنجی در وب سایت انجام می دادند. شبکه های اجتماعی یک راه حل سریع و پر بازده برای مرحله جمع آوری داده می باشد.
از طریق شبکه های اجتماعی مختلف، یک شرکت می تواند داده های مشتریان خود را پیگیری کرده و به دست آورد، همچنین می تواند محصولات خود را مجدداً بررسی کند و میزان عملکرد خوب یا بد برند در بازار را اندازه گیری نماید. یکی دیگر از طرح های بازاریابی، ایجاد پلت فرم شبکه اجتماعی و تبلیغ آن از طریق پایگاه داده مشتریان می باشد.
این طرح برای شرکت، فرصت استفاده از تکنولوژی را فراهم می کند تا به اطلاعات درباره مشتریان خود دسترسی داشته باشد و لینکی ایجاد می کند که با آن شرکت بتواند به سرعت و با کارایی بالا به مشتریان دستیابی داشته باشد.
طرح بازاریابی همچنین به شرکت این امکان را می دهد تا به سرعت هر مسئله ای که یک مشتری در ارتباط با محصولات با آن مواجه است را حل کند. هر چه سریعتر به مشکل پاسخ داده شود، شرکت برای مشتری عزیزتر می شود و در نتیجه پیوند عمیقی بین این دو برقرار خواهد شد. همچنین تاثیر عمیقی بین مدیریت ارتباط با مشتری و بازاریابی محصولات شرکت به وجود می آید.
در مارکتینگ پلن CRM به آنچه مشتریان دوست دارند ، توجه کنید
اگر یک شرکت بخواهد در طرح بازاریابی CRM خود موفق باشد، باید برای پیدا کردن آنچه دقیقاً مشتریان درباره برند و محصولات دوست دارند، تلاش کند. بدین ترتیب هدف بازاریابی که نیازهای مشتری را در صدر محصولات تولیدی قرار می دهد، شناسایی می شود. و شرکت محصولات و برند خود را متناسب با نیاز های مشتریان می سازد تا نیازهای آنها را کاملاً مرتفع سازد. نرم افزار CRM یک ابزار فوق حرفه ای برای شما در تمام این فرآیند است.
اگر شرکتی بتواند در این زمینه امتیاز خوبی دریافت کند، حجم فروش با درآمد شرکت و ارتباط با مشتری افزایش می یابد. به دلیل درک بازار از طریق شناخت آنچه مشتریان نیاز دارند و می خواهند، فرایند حفظ مشتری برای این شرکت آسان می باشد.
استراتژی crm plan
در حقیقت برای اینکه طرح بازاریابی به درستی کار کند و نتایج به دست آمده خوبی داشته باشد، شرکت باید استراتژی واضحی در مورد نحوه دستیابی به موارد گفته شده داشته باشد. طرح بازاریابی باید تحقیق جامعی داشته باشد تا بازار هدف و مشتریان، سهم بازار، ارزش ویژه برند و نفوذ در چنین بازاری را کاملاً بشناسد. این جنبه های مهم سپس باید استراتژی بازاریابی تعریف کند تا توسط شرکت استفاده شده و تضمین کند که طرح کار می کند.
تعیین اهداف در مورد نحوه نفوذ به بازار باید واضح باشد تا تضمین کند که بازار محصول این شرکت به خوبی حفظ شده است زیرا این تنها روش اطمینان از رشد خوب محصول در بازار رشد است. تمام نکات بالا، تعدادی از عوامل مهمی هستند که باید در زمان ایجاد یک طرح بازاریابی مدیریت ارتباط با مشتری موفق و کارآمد در نظر گرفته شود. نرم افزار های CRM کمک بزرگی ذر این راه هستند.
در پایان در صورتیکه نیاز به یک مارکتینگ پلن CRM داشتید مشاوران پارس ویتایگر می توانند راهنمایی های لازم را به شما ارائه دهند.برای ارتباط با مشاوران پارس ویتایگر می توانید با شماره تماس:(۱) ۳۶۲۰۴۷۵۱ با پیش شماره (۰۳۱) تماس حاصل نمایید.
در نهایت نتیجه در تعریف مارکتینگ پلن این است که:
شما برای ارائه آنچه که مخاطبان میخواهند و نیاز دارند، باید مسیرهای مختلف را آزمایش کنید، موفقیت حاصل از آنها را بسنجید و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید. تنها راه برای داشتن یک برنامه بازاریابی فقط شروع است.
اجازه دهید از فرصت استفاده کنیم و به عنوان یک مجله کسب و کار محور، اکنون که تمرکز شما معطوف رشد سازمان است؛ شما را به ایجاد یک چهار چوب منظم در سازمان به وسیله نرم افزار سی آر ام دعوت کنیم. برای اطلاعات بیشتر صفحه CRM چیست را مطالعه بفرمایید.